Recht doen - bijdrage Afghanistandebat
De gebeurtenissen en beelden in Afghanistan hebben de wereld gechoqueerd. Ik wil allereerst mijn dank uitspreken voor de troepen, het personeel, die zich in gevaarlijke tijden zich hebben ingezet in Afghanistan en de afgelopen weken. Ik was een tijdje terug in Harskamp en ik heb daar een Afghaanse tolk gesproken die Engels met mij sprak en die zo dankbaar was en ook haar dankbaarheid nogmaals uitsprak over dat ze nog leeft en ook de inzet van Nederland in die dagen.
Vandaag staat er wat de ChristenUnie betreft één vraag centraal: handelt de regering rechtvaardig in het Afghanistandossier? Dat is een serieuze en ook een ingewikkelde vraag die niet zo makkelijk te beantwoorden is, maar wel een eentje die aan de Kamer is aangezien wij een controlerende taak hebben.
Recht doen is een groot woord. En ook een ongemakkelijk woord, omdat dat impliceert dat we allemaal gehouden zijn tot een bepaalde maatstaf. Maar rechtvaardigheid komt in klassieke definities in ieder geval neer op eenieder geven wat hem of haar toekomt. En ook iemand iets onthouden of geen keuze maken wordt daarmee ook een morele keuze.
In dit dossier vraag ik mij op een aantal gebieden af of er recht is gedaan.
Allereerst of er recht is gedaan aan de lokale staf, waarvan sommigen zich al bijna twintig jaar inzetten voor de Nederlandse missie. Als ik naar de stukken van vandaag kijk, dan schrik ik daarvan. Hoe zij al lang om hulp smeken en daarbij er een beeld ontstaat van een regering die daar langzaam mee omgaat. Hoe kan het dat de ambassadeur voor de keuze is gesteld om drie personen te kiezen? Waarom niet zestig? Kan de minister daar duidelijkheid over geven? En wie heeft dat besloten? Welke ministers waren daarvoor verantwoordelijk?
Is er ook recht gedaan aan de moties van de Kamer? Ook daar heb ik mijn twijfels over. Mijn motie om te evacueren in buurlanden lijkt niet meer uitgevoerd te worden. De motie-Piri om tolken weg te krijgen vóór de afwezigheid van de Nederlandse troepen lijkt niet volledig te zijn uitgevoerd, want er zijn nog steeds tolken. De motie-Belhaj c.s. is tot op heden nog niet volledig uitgevoerd.
Is er in dit dossier recht gedaan aan de Kamer? Ook daar heb ik mijn twijfels over. Naast moties die niet uitgevoerd worden, blijkt ook vandaag dat wij niet volledig geïnformeerd zijn. Hoe kan dat, ook nadat we de vorige keer een motie aangenomen hebben gekregen dat we graag willen dat de regering wat meer respect toont voor de parlementaire democratie en hoe zij met ons en onze informatieverstrekking omgaat.
Ik maak mij zorgen. Wie heeft er regie genomen met alle gevolgen van dien? Is er voldoende goed werkgeverschap getoond richting de lokale ambassade. En recht doen betekent in dit dossier dat we ook vooruit moeten gaan kijken. Naast een onafhankelijk onderzoek is het ook belangrijk dat de mensen die onder de motie-Belhaj vallen alsnog onze steun verdienen en dat we ook alles moeten doen om dat hoe dan ook mogelijk te maken.
Ik heb nog aantal vragen per bewindspersoon:
De minister van Buitenlandse Zaken:
- Vind u het feitenrelaas compleet en dat u de Kamer volledig heeft geïnformeerd?
- U had het tijdens een eerder commissiedebat over het kabinetsstandpunt dat gewijzigd zou zijn ten aanzien van terughoudendheid van niet-tolken? Waarom was het kabinetsstandpunt er in de eerste plaats? Wie gaf daar opdracht toe? En kunt u aangegeven waarom dat besluit gewijzigd is.
- U heeft een bevoegdheid om spoed visa af te geven. Waarom heeft u dat niet richting het lokale ambassade personeel gedaan?
- Vanaf wanneer wist u dat het MIVD stelde dat het onvermijdelijk was dat de Taliban het bestuur van Afghanistan zou overnemen?
- Frankrijk bood Nederland vluchten aan. Er is geweigerd, waarom?
- Waarom dwong u de ambassadeur om drie mensen van zestig te kiezen. Was er geen plek voor de overige mensen in Nederland? Is dat in een kabinetsoverleg besloten? Kunt u daar specifiek over zijn, wie mede dat bepaald heeft?
- U zei dat u geen kennis van van Franse evacuatie vluchten in de maand juli. De mails wijzen wat anders uit. Heeft u hier verkeerde informatie naar buiten gebracht?
De minister van Defensie:
- Met wie is het MIVD advies van 14 januari gedeeld en welke bewindspersonen waar hier van op de hoogte? Waarom heeft de minister van Defensie de Kamer hierover niet geïnformeerd? Denkt u dat de Kamer deze informatie nuttig had gevonden in die periode?
De staatssecretaris van Justitie en Veiligheid:
- Ten aanzien van het kabinetsstandpunt eerder van terughoudendheid. Hoe denkt de staatssecretaris nu de motie-Belhaj c.s. uit te voeren?
De minister-president:
- Wat was uw rol bij de terughoudendheid om te evacueren?
- Waarom heeft u geen regie genomen? Hoe kijkt u daar op terug?
