De ChristenUnie is geliefd als coalitiepartner in gemeenten. Ze denken vaak hetzelfde als de PvdA. „Het zijn gewoon ontzettend goede politici.”

Rotterdam, 8 april. Ze zijn fris en nieuw, concreet en pragmatisch en prettig, zeggen hun collega’s. Betrouwbaar en stabiel, zeggen ze zelf. En ze zijn gewild: de ChristenUnie blijkt een grote aantrekkingskracht uit te oefenen op politici van grote partijen die na de gemeenteraadsverkiezingen van 7 maart proberen een nieuw gemeentebestuur samen te stellen.

Ze zijn er zelf erg trots op, bij de ChristenUnie. Op de website prijkt een collegebarometer, die dagelijks wordt aangepast. De laatste stand: in 71 gemeenten, waarvan 35 nieuwe, is deelname van de ChristenUnie aan het college „min of meer zeker”. De partij leverde in de vorige raadsperiode in 66 gemeenten wethouders. Toen had ze 376 raadsleden in 192 Nederlandse gemeenten. Nu zijn het er 418 in 200 gemeenten. Ze is daarmee, met de PvdA en de SP, de winnaar van de verkiezingen.

Wat maakt de ChristenUnie tot een aantrekkelijke coalitiepartij? Het helpt dat ChristenUnie en PvdA vaak hetzelfde denken over sociaal beleid. Voor de PvdA, die in veel gemeenten als grootste partij de collegeonderhandelingen leidt, is de ChristenUnie ook daarom een logische keus als ze er nog een kleine partij bij zoekt. „Eigenlijk zijn ze ook hartstikke links”, zegt Rinda den Besten, PvdA-lijsttrekker in Utrecht. Ze moet er zelf om lachen. Zij beschrijft het gevoel dat andere PvdA’ers ook hebben: ChristenUnie en PvdA mogen dan op totaal verschillende principes gebaseerd zijn, de sociale paragrafen van beide partijen kan je een op een in elkaar schuiven.

Maar inhoud is niet de enige aantrekkingskracht die de ChristenUnie op de PvdA uitoefent. „Het zijn gewoon ontzettend goede politici, klaar”, zegt Johan Weber. De PvdA-lijsttrekker in Zwolle heeft net de persconferentie afgesloten waarin hij het nieuwe Zwolse college bekendmaakte.

De ChristenUnie zit er weer bij. Hij vindt het een eer, zegt Weber, om te zeggen wat hij van de partij vindt. De ChristenUnie levert prettige mensen. Ze zijn bruggenbouwers, zoeken de mens achter de politicus. „Ze willen weten wat je beweegt, daar zijn ze gevoelig voor. Dat vind ik mooi.” En, zegt Weber, ze zijn ook nog eens ontzettend betrouwbaar.

Betrouwbaar, het is een woord dat mensen van de ChristenUnie ook zelf snel noemen. Mirjam Bikker, lijsttrekker van de ChristenUnie in Utrecht: „Wat wij beloven, dat doen we ook. Er zijn partijen waarvoor dat moeilijker is. Bij ons is het: een man een man, een woord een woord.”

Leden van de ChristenUnie worden daarom niet graag vergeleken met D66, die traditioneel de rol van kleine partij in (gemeente)coalities heeft. Volgens Bikker is het grote verschil tussen met D66 dat die partij ontzettend pragmatisch is, het D66-oordeel is altijd afhankelijk van de situatie. „Wij zijn het tegenovergestelde, wij hebben onze afweging meestal al gemaakt.” De kroonjuwelen van de ChristenUnie, zegt Bikker, zijn „dingen die je tot in het hart raken”. Daar wordt niet over onderhandeld.

Evert Goldsteen, lijsttrekker van de ChristenUnie in Dalfsen: „Als je standpunt, zoals bij ons, op een geloof gebaseerd is, is het dieper, meer gevoeld, meer doorleefd.” Dan heb je minder last van de „realiteit van de dag”.

Bij principiële kwesties sluit zijn partij geen compromissen. Die helderheid vinden andere partijen prettig, denkt hij.

Dat is ook het verschil met het CDA. „Die zijn zo breed, daar zitten alle uitersten in, van SGP-achtigen tot socialisten, dan is het uiterst moeilijk met één mond te spreken.”

Toch zien veel andere partijen de ChristenUnie juist als een pragmatische partij die meedenkt, en nooit zomaar ergens nee tegen zegt. Hoe zit dat? De oplossing voor deze paradox, zegt John van Boven, ligt in het gevoel van bestuurlijke verantwoordelijkheid. De ChristenUnie-lijsttrekker in Zwolle noemt een voorbeeld: zijn partij is principieel tegen referenda – het is een brevet van onvermogen te erkennen dat je eigenlijk niet weet wat burgers willen. Maar toen in de Zwolse gemeenteraad een meerderheid voor bleek, stemde de ChristenUnie ook voor. „De SP begreep daar helemaal niets van.” Maar voor zijn partij geldt dat je als het kan loyaal moet meewerken aan wat de democratische meerderheid wil. „Je accepteert de nieuwe werkelijkheid, je stopt niet met meedenken.”

De houding van de ChristenUnie verraste PvdA’er Weber. „Mijn beeld was: het wordt niets, want ik ben niet gelovig opgevoed.” Maar, zegt hij, de partij „gebruikt de bijbel niet als tussenschot”. Ze zijn daarin wel echt veranderd, denkt Weber. „De bijbel en het christelijk geloof komen niet meer in elk gesprek terug.” De partij zoekt niet altijd meer de confrontatie in ethische kwesties.

De ChristenUnie heeft zich in Assen heel eigentijds gemanifesteerd, zegt lijsttrekker Henk Medema. „We hadden tijdens de campagne een tent opgezet voor muziek. We hadden cabaretiers, beatboxen en popmuziek, heel modern allemaal.” In Assen, wil Medema zeggen, probeert de ChristenUnie voor iedereen een goede partij zijn. Het beeld op tv, „met die vele psalmgezangen”, klopt niet, zegt Medema. „We schamen ons er niet voor, hoor. Maar sombere zwartgallige types, dat zijn we absoluut niet. Wij zijn blijmoedige christenen.”

Wat de ChristenUnie aantrekkelijk maakt, is dat ze Utrecht beter wil maken, zegt Mirjam Bikker. En dat geldt niet voor elke partij? Bikker: „Je ziet partijen waarvoor macht belangrijker is dan dingen bereiken voor de stad.”

Natuurlijk is de ChristenUnie, net als andere politieke partijen, gevoelig voor macht, zegt Johan Weber. Maar de ChristenUnie kan daar op een prettige manier mee omgaan, „zonder ellebogenwerk”. Zijn eigen PvdA, wilde wel eens regentesk gedrag tonen. Bij de ChristenUnie zie je dat niet.

In een recent onderzoek van Intermediair kregen wethouders van de ChristenUnie van gemeenteambtenaren het hoogste cijfer (samen met die van de PvdA). Het is een oordeel dat de mensen die de partij kennen, delen met de partij zelf. Misschien is het wel een calvinistische eigenschap, zegt Evert Goldsteen. „Wij hebben de diepgewortelde overtuiging dat een mens zich niet alleen voor zijn eigen belang moet inzetten, maar dat je ook verantwoordelijk bent voor de samenleving.” Een mens is er niet voor zichzelf, maar ter ere van God, en ten dienste van andere mensen. „Onze politieke activiteit komt daaruit voort.”

Een lijn met PvdA
 „Het zit in onze genen niet weg te lopen van bestuurlijke verantwoordelijkheid”, zegt André Rouvoet. Voor het Tweede-Kamerlid, leider van de ChristenUnie, is het een „heel aangename verrassing” dat zijn partij zoveel wethouders lijkt te gaan leveren.

Vooral de deelname van de ChristenUnie aan het college van grotere plaatsen als Leiden en Utrecht maakt Rouvoet blij. „We blijken een leuke rol te kunnen spelen.” Het is Rouvoet opgevallen dat lokale coalities van PvdA en CDA graag de ChristenUnie erbij nemen, ook als dat niet nodig is voor een raadsmeerderheid. „Er loopt een natuurlijke lijn van de PvdA naar de ChristenUnie, naar het CDA.” Op sociaal-economisch gebied ligt zijn partij tegen de PvdA aan, maar op andere gebieden, zoals internationaal beleid neigt hij meer naar het CDA.

Bron: NRC Handelsblad, Derk Stokmans