Van wantrouwen naar vertrouwen
Middenin het groene land stond de boerderij van een gezin in Overschild, Groningen.
Met middenin de schuur een groot gapend gat.
Om instortingsgevaar te voorkomen was een deel van het dak eraf gehaald en waren de muren gesloopt én was daarmee een doorgang gecreëerd voor het bouwverkeer om daarachter een nieuw veilig huis te kunnen bouwen. De boerderij en het huis worden door de risico’s en opgelopen schade door aardbevingen namelijk als gevaarlijk gezien door de Nationaal Coördinator Groningen (NCG). En tot de dag van vandaag woont hier een gezin. In een onveilig huis.
Aan de overkant van de weg zijn inmiddels nieuwe glanzende huizen zijn verrezen. Maar voor hen is nog steeds geen zicht op een nieuwe veilige woning, omdat ze per abuis in een andere ‘batch’ zitten, waarin te weinig geld beschikbaar is gesteld om terug te kunnen bouwen wat ze ooit hadden. Kafka in het Groningse land. Vastgelopen in een zompig bureaucratisch moeras, terwijl in het dorpshuis van Overschild hun ooit gouden bergen zijn beloofd.
Samen met Gert-Jan Segers sprak ik met Groningers in Loppersum en Overschild over het leed van de aardbevingen. Gezinnen die na de jarenlange onvoorspelbare bevingen, gedoe en - zoals zij dat ervoeren - onprofessionaliteit bij het NCG duidelijk geraakt vertellen over de stress van de afgelopen negen jaar. Kinderen die jaren opgroeien met het idee dat ze gaan verhuizen, maar nog steeds geen idee hebben wanneer. Met geestelijk verzorgers die me vertelden over de pijn van mensen, het voortdurende ongemak, de spanningen die de aarsbevingsellende met zich mee brengt, niet zelden ook nadat huizen zijn versterkt of vernieuwd.
Fietsend door Loppersum kun je niet ontkennen: er wordt hier hard gewerkt aan herstel. En toch, iedere keer als de overheid geschonden vertrouwen en recht wil herstellen, faalt ze. Bij de toeslagen en in Groningen. Het gaat te langzaam, de vereiste flexibiliteit mist te vaak, menselijke maat en maatwerk ook en erger nog: handelen vanuit wantrouwen in plaats van vertrouwen.
Als ergens onze bestuurscultuur moet veranderen is het hier. Juist in grote organisaties is ruimte voor de menselijke maat nodig, ruimte om af te wijken van voorgeprogrammeerde procedures en te handelen vanuit vertrouwen in plaats van wantrouwen… en ja, natuurlijk ook voldoende budget. Het is immers niet uit te leggen dat die boerderij in Overschild uit batch 1588 niet herbouwd kan worden, omdat de bouwkosten inmiddels tientallen procenten hoger zijn dan toen het budget werd toegekend.
Komende donderdag is er weer een debat in de Tweede Kamer over de herstel- en versterkingsoperatie in het aardbevingsgebied. De Groningers hebben mij vandaag veel munitie gegeven om in dat debat voor hen te strijden. Ik zal me sterk maken voor hen, niet alleen om huizen te versterken en te vernieuwen, maar vooral om beschadigd vertrouwen te herstellen. Bijna tien jaar na de grote beving van Huizinge is het meer dan hoog tijd om recht te doen aan die gezinnen in Loppersum en Overschild en aan zoveel andere mensen in Groningen.
