De digitale euro, een oplossing op zoek naar een probleem
Online en in de media doet de digitale euro het nodige stof opwaaien. Onlangs was er ook een debat in de Tweede Kamer, waar veel geïnteresseerde burgers op af kwamen. Maar wat is de digitale euro precies?
Eigenlijk bestaan digitale euro’s al. Vrijwel alle Nederlanders hebben een betaal- of spaarrekening bij een bank. Hun gespaarde euro’s liggen niet fysiek in een bankkluis, maar zijn enen en nullen - digitaal geld dus - in de computersystemen van de bank.
Waar heeft de Tweede Kamer dan over gedebatteerd? Dat gaat over een andere vorm van digitaal geld, zogenaamd centralebankgeld (CBDC, Central Bank Digital Currency). Ook dat zou in theorie heel veel verschillende vormen kunnen aannemen. Het lastige is dat dat de Europese Centrale Bank en de Europese Commissie nog geen voorstel hebben gedaan over welke vorm van een digitale euro zij zouden willen. Wel heeft de Minister van Financiën namens het kabinet een stuk geschreven over de ontwerpkeuzes die het kabinet het best zou vinden, mocht er een digitale euro komen.
De digitale euro zou verschillende vormen kunnen aannemen. De voorkeur van het kabinet in de Kamerbrief over de ontwerpkeuzes gaat uit naar een digitale euro voor burgers als alternatief voor of aanvulling op een gewone betaalrekening (een zogenaamde rekeninggebaseerde CBDC). Dat zou betekenen dat burgers niet alleen een rekening hebben bij een gewone bank, maar ook bij de centrale bank, al dan niet via een app van een financiële dienstverlener. De ChristenUnie is daar geen voorstander van. Wij zien hier het voordeel namelijk niet van in. Digitaal betalen via de rekening bij een ‘gewone’ bank werkt gewoon prima. Er is dus geen probleem dat deze digitale euro zou oplossen. Terwijl er in theorie wel allerlei nadelen aan zitten, bijvoorbeeld op het gebied van privacy. In een motie die vandaag (dinsdag 20 december 2022) door de Tweede Kamer is aangenomen (klik hier voor hele motie) verzoeken we de regering dan ook deze voorkeur te laten varen. We willen dat de minister van Financiën met gelijkgestemde landen optrekt om te voorkomen dat het uiteindelijke voorstel een digitale euro in deze vorm bevat.
Wat de ChristenUnie betreft is een digitale euro helemaal niet nodig. In het debat noemde ik het ‘een oplossing op zoek naar een probleem’. Mocht er toch een digitale euro komen, zou dat een offline, privacy-vriendelijke, en naar z’n aard niet-programmeerbare ‘token based’ variant moeten zijn. Dat werkt in feite op dezelfde manier als de ‘chipknip’ vroeger. Dit zou nuttig kunnen zijn voor bijvoorbeeld dunbevolkte, afgelegen gebieden met weinig pinautomaten. Als er een digitale euro komt en Nederland doet mee, zou dit wat ons betreft de beste vormgeving zijn. Hier roepen we de regering dan ook toe op in de motie. Maar eerlijk gezegd vinden we ook hier: contant geld of betalen met een pinpas werkt prima, en een digitale euro is niet nodig. We zien meer in een (deposito)bank in Nederlandse publieke handen, waar burgers bijvoorbeeld zonder risico kunnen betalen of sparen. Momenteel zijn er al verschillende banken in overheidshanden, zoals de Volksbank, de Waterschapsbank en de Bank Nederlandse Gemeenten. In een motie (klik hier voor hele motie) vragen we de de regering om een uitwerking van dit idee.
In het tweede kwartaal van 2023 komt de Europese Commissie waarschijnlijk met een voorstel omtrent de digitale euro. We gaan dat goed en kritisch volgen. Om er zeker van te zijn dat het Nederlandse parlement voldoende democratisch zeggenschap over de te volgen koers heeft, hebben we de regering met een motie (klik hier voor hele motie) gevraagd om ervoor te waken dat bestaande verdragen over het ECB-mandaat niet worden opgerekt. Als dat nodig is, moet het Europese verdrag worden aangepast. Dat betekent dat Nederland te allen tijde een veto heeft en de invoering van de digitale euro kan blokkeren, als de vormgeving ons niet bevalt.
