Bijdrage aan debat over het verslag van informateur Tjeenk Willink
Mevrouw de voorzitter, allereerst dank aan de informateur voor zijn werk. En ook voor zijn aanmoedigingen om ons weer te richten op waar wij voor geroepen en gekozen zijn: dienstbaar zijn aan mensen.
We zitten nog altijd in een vertrouwenscrisis. Met bovenal een gebrek aan vertrouwen van burgers in hun eigen overheid. En misschien komt dat ook wel vooral omdat die overheid haar eigen burgers vaak niet vertrouwt en daarom haar beleid baseert op wantrouwen. En dat moet echt anders.
Toen VVD-voorman Rutte maandag de studio van Nieuwsuur binnenliep, liepen hier ouders van de toeslagenaffaire de Kamer uit nadat ze hier hun aangrijpende verhaal hadden kunnen doen. Misschien praten wij hier liever over een Nieuwsuur-uitzending, maar het gaat natuurlijk om die ouders, het onrecht dat hen is aangedaan en om al die andere mensen die recht moeten worden gedaan.
Ruim 150 jaar geleden stond de jonge democratie van de VS er heel wat beroerder voor dan de onze vandaag. Maar ook in ons geval staat er net als daar en toen veel op het spel. En dat werd op een indrukwekkende manier verwoord door Abraham Lincoln in zijn korte toespraak bij Gettysburg.
Daar en toen sprak Lincoln de hoop uit: ‘dat in deze natie, onder God, een nieuwe vrijheid zal opleven; en dat de regering van het volk, door het volk, voor het volk, zal blijven bestaan.’
Wat bij ons op het spel staat, naast onderling wantrouwen, is niet de regering van en door het volk, want we hebben net vrije verkiezingen gehouden.
En al hoopt collega Wilders dat er weer snel nieuwe worden gehouden, hier moeten we het nu mee doen.
Maar wat nu wel op het spel staat is een regering vóór het volk. Een dienstbare overheid. Een overheid die in de uitvoering niet tegenover haar eigen burgers staat, maar naast hen en die er altijd vóór hen is.
We gaan nu van crisis naar crisis - banken, economie, vluchtelingen, klimaat, stikstof, Corona - we wekken iedere keer de indruk dat we alle problemen kunnen fixen, maar maken het zelden waar. En vooral maken we, met al onze goede bedoelingen, het leven steeds ingewikkelder voor mensen die vastlopen in het woud van door ons hier in de Kamer verzonnen regels. Voor elk incident en voor elk risico bedenken we een nieuwe regel.
Ook als Kamer zouden aan zelfreflectie mogen doen. Zoals de informateur het zei: ‘Het lijkt er echter op dat vertrouwen en matiging hebben plaatsgemaakt voor wantrouwen en escalatie. ‘Verantwoording vragen’ wordt vervangen door ‘schuldigen zoeken’ en ‘van fouten leren’ wordt vervangen door ‘afrekenen’.’ Dat moet ons hier te denken geven..
De rechtsstaat moet worden versterkt, met een menselijke maat en toegang tot het recht.
De overheid moet weer dienstbaar worden, waarbij er nooit een verkeerd loket is, elke burger altijd bij een ambtenaar met echte ogen en echte oren terecht kan. En er op elk schrijven van de overheid een naam van een ambtenaar staat en zijn of haar contactinformatie. Alleen al zoiets eenvoudigs zou echt verschil maken.
En wij moeten aan de slag. Met de grote uitdagingen van deze tijd. Daarom steunt de ChristenUnie-fractie het voorstel van de informateur om ons nu te richten op een herstelplan voor de korte termijn en een agenda en een nieuw sociaal verbond voor de lange termijn. Het gaat dan om:
- Versterking van de rechtsstaat en toegang tot het recht
- Versterking van de uitvoering en het hanteren van de menselijke maat
- Herstelplan voor onderwijs, zorg, wonen en werken
- Hervorming belastingstelsel zonder toeslagen
Tot slot nog wel drie vragen:
- Waarom heeft de informateur niet met vertegenwoordigers van jongeren gesproken, zoals Coalitie-Y? Zou het niet goed zijn om dat een volgende keer wel te doen?
- Hoe ziet de informateur nou precies de verhouding tussen dat wat op korte termijn nog door het demissionaire kabinet opgepakt zou moeten worden en dat wat nodig voor de langere termijn en door een nieuw kabinet moet worden opgepakt?
- Waarom noemt hij in zijn verslag de hervorming van het belastingstelsel zonder toeslagen niet als een van de grote uitdagingen? Voor onze fractie is die dat wel.
Hoe dan ook, als ChristenUnie-fractie zijn wij bereid om hier vanuit de Kamer onze bijdrage te leveren aan het herstel na de crisis.
