(Beelden Iglow Media)

Rouvoet voor het ChristenUniecongres, 31 januari 2009 in Haarlem:

"We beleven uitdagende tijden! Voor ons land, voor onze ChristenUnie. Onze economie wordt op de proef gesteld. De economische vooruitzichten zijn somberder dan ooit. Niemand weet hoe lang de crisis gaat duren. De meest precieze inschatting van een topeconoom vanmorgen in de krant was: "het duurt nog wel even" ....
Voor een regering is dan maar één reactie mogelijk: het hoofd koel houden en alert reageren. Geen ongerichte daadkracht, wel doen wat nodig is. We doen er alles aan om het vertrouwen in het financiële stelsel te herstellen. Niet om de belangen van bankiers of bestuurders te dienen. Maar om de belangen van spaarders, van ondernemers, en van werknemers veilig te stellen. Van een christelijk-sociaal kabinet mag niet anders worden verwacht!

Christelijk-sociaal
Een christelijk-sociaal kabinet. Ik zeg dat bewust, want het maakt nogal een verschil of er een neo-liberaal of een christelijk-sociaal kabinet in het zadel zit. Ook in tijden van crisis, want de VVD roept al een jaar om uitgaven te schrappen en de lasten te verlagen. Wat -ook volgens het IMF- onverstandig beleid zou zijn. Lagere uitgaven dragen immers juist bij aan economische vraaguitval, en het effect van algemene lastenverlichting is uiterst twijfelachtig. En dan zeg ik nog niets over andere voorstellen uit die hoek, namelijk om fors te snoeien op bijv. het budget voor ontwikkelingssamenwerking, omdat het óns in economische zin niets oplevert. Ik zeg: júist in tijden van mondiale crisis is solidariteit van de onverminderd rijke landen met de allerarmsten onopgeefbaar!

Goed dus dat er een christelijk-sociaal kabinet in het zadel zit. Het coalitieakkoord bevat, we hebben het vaak gezegd, voor ons veel herkenbare punten die ik hier niet nog eens in detail hoef op te sommen. Maar, en dat is waar het mij nu om gaat, het bevat ook een duidelijke richting. Deze coalitie zet een nieuwe koers uit voor Nederland, gebaseerd op waarden van gemeenschap, duurzaamheid, en onderlinge verantwoordelijkheid en betrokkenheid tussen mensen.

Dit, beste vrienden, is een christelijk-sociale koers. En eerlijk is eerlijk: zonder regeringsdeelname van de ChristenUnie zou die er niet zijn gekomen!

Keuzes
In het jaar 2009 komen we voor pittige keuzes te staan. Hele concrete keuzes, zoals hoe we met de begrotingsregels omgaan. Maar we maken nu ook keuzes met het oog op de toekomst en toekomstige generaties. Daar ligt voor het kabinet en dus ook voor de ChristenUnie een grote opgave. Daarin zie ik een onderscheidende bijdrage voor ons in dit kabinet. Ik zei het al: we weten niet hoe lang dit gaat duren. Maar één ding weet ik wel: Nederland zal nog jaren dringend behoefte hebben aan dit christelijk-sociale beleid. Een beleid van investeren in mensen, in de eigen kracht van de samenleving, van ondersteuning van wie 't niet op eigen kracht redden en van correctie van de uitwassen van het hyperkapitalisme. De noodzaak daartoe eindigt niet in 2010 of 2011!

Het is aan ons om in deze tijd te laten zien dat christelijk-sociale politiek staat voor vaste waarden en een hoopvol perspectief. We hebben allemaal kunnen volgen hoe men aan de andere kant van de oceaan het belang van vaste waarden en hoop op verandering heeft omhelsd. President Obama sprak in zijn inaugurele rede over de ‘oude waarden' die Amerika groot hebben gemaakt: een geest van gedienstigheid, vastberadenheid, vriendelijkheid, onzelfzuchtigheid, moed en opofferingsbereidheid. En dat ‘verandering' zijn thema was, hoef ik u niet te vertellen. Een land heeft waarden nodig om sterk te staan en om veranderingen hoopvol tegemoet te treden. Mensen hebben waarden nodig om echt sámen te kunnen werken en leven. Een politiek van vaste waarden en een hoopvol perspectief. Als er één partij is in Nederland die dat consequent heeft uitgedragen, dan is dat de ChristenUnie wel!

Verfrissende ideeën
Vrienden, dit brengt mij op de vraag hoe de ChristenUnie zich als partij ontwikkelt. We hebben een reputatie hoog te houden als een partij met verfrissende ideeën, waarvan de waarde door anderen wordt ingezien. U herinnert zich nog wel hoeveel mensen bij het invullen van de Stemwijzer tot hun verrassing bij de ChristenUnie uitkwamen. Ik begrijp het nooit zo goed als iemand zich dan afvraagt of die Stemwijzer wel klopte. Ik zou zeggen: tel je zegeningen: eindelijk een partij waarmee je je inhoudelijk echt bij thuis voelt! Inmiddels zijn heel veel van onze ideeën regeringsbeleid geworden. Voorbeelden daarvan zijn zojuist al genoemd door Arie Slob. Dat de ChristenUnie een ideeënpartij is zie je ook terug in het feit dat Arie zoëven al noemde, namelijk dat het ónze Kamerleden zijn die de meeste amendementen aangenomen krijgen. Als lid van de regering moet ik hier natuurlijk enigszins zuinig bij kijken (we hebben soms ook wel last van die eigenzinnige fractie), maar ik wil niet verhelen dat ik met het nodige dualistische genoegen volg hoe de zes mensen van onze Tweede Kamerfractie onder de bezielende leiding van Arie voor een herkenbaar ChristenUnie-profiel zorgen!

Vaak is het zo gegaan dat onze ideeën aanvankelijk op weinig steun konden rekenen, maar pas na verloop van tijd ook door anderen werden gesteund. Overweegt u eens het volgende: toen ieder kritisch geluid over immigratie nog taboe was, pleitten GPV en RPF al voor opvang van vluchtelingen in de regio, en voor het verplicht leren van Nederlandse taal. Streng, maar rechtvaardig. Noodzakelijk ook met het oog op de vrede in de samenleving. Als we zien hoe partijen de laatste jaren over elkaar heen buitelen en af en toe doorschieten in strengheid op het terrein van immigratie en integratie, dan waren we onze tijd dus ver vooruit. En dan is het ook niet vreemd dat bij ons de nadruk weer vooral komt te liggen op ‘rechtvaardigheid'; denk aan het generaal pardon.

Hetzelfde geldt voor ons standpunt inzake Europa, zoals Peter van Dalen vandaag al heeft aangegeven. Ooit was het ‘not done' om kritisch te zijn op Europese eenwording. Maar sinds het ‘nee' inzake de Grondwet schuiven alle partijen op in de richting van ons realistische geluid. En mag ik er toch nog eens op wijzen dat die nieuwe procedure in het Verdrag van Lissabon, waarbij op initiatief van 9 nationale parlementen een EU-voorstel kan worden teruggestuurd naar de Europese Commissie, rechtstreeks geënt is op ons Verkiezingsprogramma? En laat ik tegen de schrille achtergrond van de situatie in en rond Gaza er op mogen wijzen dat de bejegening van het Midden-Oostenconflict onder dit kabinet onder invloed van de ChristenUnie beduidend evenwichtiger is dan voorheen het geval was.

Voorhoedegevecht
Beste vrienden, het is nog niet zo lang geleden dat de christelijke politiek als een achterhoedegevecht werd beschouwd. Dat beeld mag als achterhaald worden beschouwd. Ik wil de ChristenUnie voortaan typeren als een partij in de voorhoede. Wij leveren een voorhoedegevecht! We realiseren ons goed dat wie in de voorhoede loopt, de eerste klappen opvangt. De bij tijd en wijle heftige reacties op onze regeringsdeelname zijn dan ook geen verrassing. Maar we weten: we doen dit niet voor onszelf, we dienen een hoger doel. En we weten ook: de aanhouder wint. Dat geeft mij het vertrouwen en de hoop om onverstoorbaar vast te houden aan onze koers! En ik weet: u ook!

Onlangs vergeleek Herman Vuijsje de ChristenUnie met een ‘pinchhitter'. Dat is iemand in een honkbalploeg die het veld opkomt als de ploeg een schijnbaar onoverbrugbare achterstand heeft opgelopen in de wedstrijd, en dan hele harde ballen slaat om zo een paar homeruns te scoren. Hij zei erbij: het is goed dat er zo'n betrouwbare speler is in de Nederlandse politiek.

En daarom schuwen we het dragen van verantwoordelijkheid niet, ook niet als het gewicht daarvan door de financieel-economische omstandigheden groter is dan we in februari 2007 konden vermoeden. Kijk maar naar onze posten in het kabinet. Alledrie zijn het strategische posten, gericht op grote vraagstukken van vandaag, die investeringen vragen met het oog op morgen.

Tineke op Verkeer & Waterstaat speelt een voortrekkersrol in het eeuwenoude gevecht van ons land tegen het water. En zoals u hebt kunnen lezen staat ze ook elders in de wereld, van New Orleans tot Jakarta, overheden bij die hun inwoners moeten beschermen tegen de bedreigingen van het water.

Vanuit mijn post voor Jeugd & Gezin bevorder ik dat de huidige generatie jongeren, die in de toekomst verantwoordelijkheid voor ons land zullen dragen, een goede basis meekrijgt. En nee, dan kan ik níet zwijgen over gevoelige thema's rond gezin, opvoeding, relaties en echtscheiding, wat vertegenwoordigers van een achterhaald ‘vrijheid-blijheid'-ideaal in dit land daar ook van vinden! Hun ongelijk wordt dagelijks bewezen in de praktijk van de jeugdzorg.

Wie ook in de frontlinie staat is Eimert van Middelkoop. Met de missie in Afghanistan levert hij een bijdrage aan de wereldwijde vrede en veiligheid. Een enorme verantwoordelijkheid. Dat gaat je niet in je koude kleren zitten. Na alles wat er rond mijn maatje uit de Treves-zaal al is gezegd, wil ik nu alleen nog zeggen dat ik vooral dit aspect vasthoud: de integriteit, de authenticiteit van de christen-politicus, en ook de kameraadschappelijke verbondenheid. En zo, Eimert, werd een vervelende week ook een waardevol moment.

Geven en nemen
De ChristenUnie in een voorhoedegevecht. Dat klinkt natuurlijk allemaal mooi, denken sommigen nu. Maar in een gevecht lijd je ook verliezen. Sommigen vragen zich af of de ChristenUnie door in de regering te stappen niet teveel verliest, bijvoorbeeld als ze bewindslieden van andere partijen soms uitspraken zien doen waarmee zij grote moeite hebben. Dat gebeurt toch allemaal mede namens de ChristenUnie? En doen we niet teveel water bij de wijn, drijven we niet af van onze ankers?

Tegen hen zeg ik twee dingen: het hóórt bij samenwerking in een coalitie dat er zaken gebeuren waar je zelf nooit voor zou kiezen, maar welke voor je partners heel belangrijk zijn. Bedenk dat dit andersom precies hetzelfde is: dingen die voor ons heel zwaar wegen, kosten de andere coalitiepartners moeite! Denk aan het gezinsbeleid, de vrijheid van onderwijs en van godsdienst, de koopzondagen, het kindgebonden budget, etc. Politieke samenwerking is geven en nemen. Het is mijn overtuiging dat de balans voor de ChristenUnie positief uitpakt: nooit eerder konden we als partij zoveel van ons programma realiseren als nu in het kabinet. Dat we onmiskenbaar een stempel drukken op het kabinet, ontgaat niemand in dit land.

Ik zeg nog iets tegen hen: nee, de ChristenUnie drijft niet af van haar ankers. De ChristenUnie doet precies datgene wat ze sinds haar oprichting heeft gedaan. Wij dienen de samenleving door het overheidsbeleid te beïnvloeden. We doen dat door realistische oplossingen aan te dragen voor problemen die in de samenleving spelen. We laten ons daarbij leiden door inzichten en wijsheid die we opdoen uit een gelovige omgang met Gods Woord. Dat levert in iedere tijd, in ieder debat andere accenten op. Het is uiteindelijk de bewogenheid van God met mensen die ons drijft. Niet de zucht naar macht, maatschappelijk aanzien of zetelwinst. Eén ding is veranderd: vroeger bedreven we politiek vanuit de oppositie, nu als coalitiepartner. Maar in datgene wat ons bezielt is de ChristenUnie geen spat veranderd!

Beste mensen, Mag ik nou eens tegen u zeggen: er is lef voor nodig om als kleine partij met zo'n uitgesproken profiel en onderscheidende visie aan te schuiven bij twee grotere partijen. Het is geen kleine uitdaging om als kleinste coalitiepartij de waardering en de steun van de kiezers vast te houden. Het is van het grootste belang om als ChristenUnie herkenbaar te blijven, als partij van vaste waarden en frisse ideeën, met een brede christelijk sociale agenda.

Koninkrijk
Ik vond het mooi wat Jos Douma daarover vanmorgen zei: "wij bouwen niet aan het Koninkrijk". Dat ben ik met hem eens. We zóeken het Koninkrijk en zijn gerechtigheid. We willen werken in de stijl van het Koninkrijk. En dat is de gezindheid van Christus.

Wij willen als partij een voorhoedegevecht leveren. Onze politiek van vaste waarden en een hoopvol perspectief is geen achterhoedegevecht, maar een voorhoedegevecht.
Ons doel is om te werken aan een samenleving waar geestelijke vrijheid, gerechtigheid, duurzaamheid en zorgzaamheid heersen.
We willen onze samenleving opbouwen en versterken. We willen verbinden en bruggen slaan.
Want we werken met een hoopvol perspectief. Volgens onze Unieverklaring plaatsen wij "de actuele politiek in het perspectief van Jezus Christus". Want "door Hem is er uitzicht op een leven over de grenzen van de huidige wereld heen."

Laten wij dat perspectief inbrengen in de politiek. In Europa, Den Haag, de provincies en gemeenten aan leveren. Ieder van ons op zijn of haar eigen plaats.
Ik wens u daarbij succes toe. Niet ‘op hoop van zegen'. Maar met de zegen van de hoop, die in ons is."