Onze tijd vraagt om een bevestiging van de kernwaarden van de rechtsstaat. Het integratiebeleid in Nederland is onder een kwaad gesternte gekomen. Het kabinet-Rutte/Verhagen kwam in het zadel nadat opvattingen van de PVV over de islam tot acceptabel 'meningsverschil' waren gereduceerd. Het staat daarmee toe dat vele honderdduizenden aanhangers van de islam openlijk kunnen worden aangevallen en gestigmatiseerd. Godsdienstige uitingen, zoals de hoofddoek, zouden uit het publieke leven moeten verdwijnen en het liefst ziet de PVV ook de mensen zelf verdwijnen. CDA en VVD legitimeren een politiek die de rechtsstaat onder druk zet. Het is veelzeggend dat CDA'ers als Hirsch Ballin en Klink, mensen met een hoog rechtsstatelijk geweten, het optreden van dit kabinet onverantwoord achten.

Wij hebben ons tijdens deze campagne uitgesproken over de positie van de islam. Wij doen dat als vertegenwoordigers van de christelijke politiek. Wij komen op voor onze rechten en vrijheden, maar verdedigen ook die van anderen. Wij hebben allen de ondubbelzinnige bescherming van de rechtsstaat nodig. Intussen zien wij met lede ogen hoe de PVV het debat over islam en integratie gijzelt. Kernwaarden van de rechtsstaat zijn met succes als ruilwaar ingezet tijdens coalitie-besprekingen. Vergroving van het debat is iets anders dan er constructief aan bijdragen. Echte oplossingen ontstaan op deze manier niet, we oogsten verwijdering, onderlinge haat en een angstige samenleving.

De krenking van moslims, als waren zij aanhangers van een 'ideologie' die zich beroepen op een boek dat gelijk staat aan Mein Kampf, is onacceptabel en moet ongedaan worden gemaakt. Het is de taak van de politiek om ter wille van de maatschappelijke vrede hier duidelijkheid te verschaffen. Het punt dat de komst van de islam onze samenleving tot in de kern raakt, is inmiddels wel duidelijk. Nu komt het aan op het vinden van oplossingen die fair zijn en nieuwkomers grond onder de voeten geven en geen aantasting betekenen van constitutionele kernwaarden. De democratie vraagt erkenning van en respect voor de ander. Die staan nu onder druk.

Wie de islam een 'gevaarlijke ideologie' noemt, kan ook niet geloven dat de islam zich ooit weet aan te passen aan de democratische rechtsstaat. Moslims worden dan voor altijd beschouwd als vijanden van de westerse vrijheden. Wie in de wereld om zich heen kijkt, kan die vrees begrijpen. Islamitische regimes onderdrukken vrijheden van andersgelovigen en vrouwen. Geweld en terreur worden gevoed vanuit moslim-groeperingen. Ook in Europa bestaan enclaves, gereguleerd door shariarecht, die in feite no go areas zijn geworden voor niet-moslims.

Wie dit niet wil, doet er goed aan zich in te zetten voor een islam die zich kan ontwikkelen binnen de kaders van onze rechtsstaat. Daarvoor is herbevestiging nodig van de kernwaarden van die rechtsstaat. Laat duidelijk zijn voor welke waarden we hier staan, marchandeer daar niet mee, laat ook niet toe dat anderen dat doen - hetzij populisten, hetzij islamisten - en sla samen een weg in. Burgerlijke vrijheden komen volgens de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens aan ieder toe, ze zijn 'onvervreemdbaar en onaantastbaar'. In Nederland is dit inmiddels niet zo zeker meer.

Maar het mes snijdt aan twee kanten. Opkomen voor de rechten en vrijheden van elkaar - een burgerplicht volgens internationale verdragen! - betekent ook het afsnijden van het misbruik van grondrechten. De vrijheden mogen niet worden gebruikt om de vrijheid van anderen teniet te doen. Laten we daar in onze eigen wetgeving dan ook heel helder over zijn. Dan wordt duidelijk dat noch voorstellen uit populistische hoek om islamitische uitingen tegen te gaan (Koranverbod!), noch islamitische rechtsnormen die strijden met de rechtsstaat publieke betekenis kunnen krijgen. De ene groep voorstellen strijdt met de godsdienstvrijheid. De voorstellen van de andere kant zijn, waar het shariarecht onderscheid maakt tussen moslims en niet-moslims, mannen en vrouwen, niet verenigbaar met het gelijkheidsbeginsel.

Sommigen vinden dit overdreven. Onze Grondwet verbiedt dit toch al, zij het impliciet? Er is echter al vaak opgemerkt dat de Grondwet de waarden waarvoor wij staan gebrekkig uitdrukt. Er wordt niet eens vermeld dat Nederland een 'democratische rechtsstaat' is. Inmiddels liggen er adviezen om dergelijke elementen op te nemen. Wij zijn daar voorstander van, willen deze weg verder verkennen en nemen hiertoe binnenkort initiatieven, in samenspraak met belanghebbenden en deskundigen.

Door helderheid te scheppen over wat wel en niet kan, door aan te geven wat de kaders zijn die onze vrijheden beschermen, helpen we elkaar als burgers van dit land. Het zal de toon van het integratiedebat veranderen, de angst verdrijven, mensen steunen in hun ontwikkeling en de echte vrijheid terugbrengen.

Roel Kuiper is lijsttrekker van de ChristenUnie voor de Eerste Kamer. André Rouvoet is fractievoorzitter van de ChristenUnie in de Tweede Kamer.

Bron: De Volkskrant (1 maart 2011)