Voorzitter, we zitten in hetzelfde schuitje als bij de behandeling van de Najaarsnota van vorig jaar. De decemberwind neemt weer in kracht toe en het water loopt af en toe al in de gangboorden. En net als vorig jaar zien de kapitein en de stuurman nog geen reden om de koers te wijzigen en denken ze dat ze met de huidige koers uiteindelijk wel weer in rustiger vaarwater zullen komen. Vorig jaar is echter gebleken dat de storm heftiger was dan gedacht en dat het schip daardoor zo ver was afgedreven, dat een koerswijziging onvermijdelijk was. Deze koerswijziging werd echter te laat ingezet, waardoor er met het Lenteakkoord weliswaar voor 2013 maatregelen konden worden genomen, maar 2012 in feite een verloren jaar was.

Nu blijkt net als in 2011 dat de tegenwind heviger is dan verwacht: de eenduidige groeivoorspellingen van DNB en CPB vallen weer behoorlijk tegen (1% krimp in 2012 en 0,5% krimp in 2013, terwijl drie maanden eerder nog een groei van 0,8% voor 2013 werd voorspeld). [[ Het begrotingstekort zal daardoor in 2013 zeer waarschijnlijk boven de 3% uitkomen en de staatsschuld komt 2,6% hoger uit dan in Startnota staat. ]] Wat betekent dit voor de koers van het kabinet, zo vraag ik de minister? Begrotingsregel 5 uit de Startnota geeft aan dat het kabinet vast wil houden aan de 3%-norm in 2013. Dit betekent dus dat extra bezuinigingen voor 2013 nodig zijn. Hier heeft de heer Zijlstra ook al op gehint. Als dat zo is, wil ik via de minister het kabinet oproepen om zo snel mogelijk duidelijkheid te geven over welke koers zij dan gaat varen. Onnodig tijdsverlies zoals we vorig jaar hebben gehad, kunnen we ons niet permitteren. De vraag is of wachten op de voorjaarscijfers van het CPB verstandig is. De veiling van 4G-frequenties heeft vorige week 3,8 mld. euro opgeleverd, veel meer dan de 470 mln. euro die was begroot. Wat gaat de minister met deze tegenvaller doen? En wat zijn hiervan de effecten op het EMU-saldo danwel de EMU-schuld?

Mochten aanvullende bezuinigingen en hervormingen nodig zijn, dan is het goed om daarbij de sociale partners actief te betrekken. Gisteren heeft er ook een overleg plaatsgevonden. Kan de minister op grote lijnen aangeven wat hierbij besproken is? Welke maatregelen zijn bijvoorbeeld besproken om de bouwsector uit het slop te trekken?

Dan kom ik bij de Startnota. Het kabinet wil een solide begrotingsbeleid voeren en graag krijg ik dan ook wat meer duidelijkheid over de aanpassingen van de begrotingsregels die het kabinet heeft gedaan. Zo worden de rentelasten op de staatsschuld buiten het uitgavenkader geplaatst. Het kabinet wil niet dat rentemeevallers automatisch leiden tot extra ruimte onder het uitgavenkader, maar dat deze worden ingezet ten gunste van het EMU-saldo. Echter, voorheen werd het uitgavenkader juist verlaagd als er sprake was van rentemeevallers. Bij tegenvallers moest er binnen het uitgavenkader gecompenseerd worden. Het was dus goed geregeld. De Studiegroep heeft niet geadviseerd om deze regel aan te passen. Waarom heeft het kabinet hier wel voor gekozen? Het is een immers een ‘koerswijziging’ ten opzichte van het vorige kabinet. Zorgt dit niet juist voor een beperking van de beheersbaarheid van de uitgaven?

Ten aanzien van nieuwe garanties en regelingen geldt een “nee, tenzij beleid”. Mijn fractie steunt een kritische beoordeling van de garanties en achterborgstellingen, die tezamen inmiddels ruim 450 mld. euro bedragen. Maar zou het niet beter zijn om ook bestaande garanties en leningen aan deze toets te onderwerpen? Verder heeft de Algemene Rekenkamer geadviseerd om nieuwe risico’s en uitbreiding van bestaande risico’s niet alleen periodiek, maar juist ook integraal te toetsen op nut en noodzaak op basis van eenduidige criteria. Risico’s hangen onderling sterk met elkaar samen, een dergelijk overzicht is dus nuttig voor de Kamer om te kunnen beoordelen of het totale risico nog wel verantwoord is. Kan de minister toezeggen dat hij een dergelijk overzicht periodiek naar de Kamer wil sturen?

Een andere wijziging van de begrotingsregels betreft het terugsluizen van lastenstijgingen. Incidentele lastenstijgingen als gevolg van een incidentele stijging van de zorgpremies worden (na doorwerking van de zorgtoeslag) niet teruggesluisd met lagere incidentele lasten elders. Structurele lastenstijgingen zullen wel worden teruggesluisd. Wanneer is er sprake van structurele lastenstijgingen, zo vraag ik de minister?

Dan tot slot nog een paar punten over de Najaarsnota. Bij het chronisch hoofdpijndossier, het Budgettair Kader Zorg, is nu al sprake van een overschrijding van 1,2 mld. euro en gezien de ervaringen van afgelopen jaren is de verwachting dat dit in het Jaarverslag nog verder zal oplopen. De cijfers die nu voorliggen (op basis van de CVZ-raming van oktober) geven alleen maar inzicht in de uitgaven over de eerste helft van het jaar. Mijn fractie is teleurgesteld over de vorderingen die worden gemaakt bij het aanpakken van deze structurele overschrijding. Er worden elke keer nieuwe taskforces en stuurgroepen ingesteld om de informatievoorziening over de zorguitgaven te verbeteren, tot nu toe zonder resultaat. Kan de minister concreet aangeven hoe beter inzicht in de zorguitgaven kan worden verkregen en wanneer de stuurgroep die zich hiermee bezighoudt klaar is?

De plannen zorgplannen van dit kabinet zijn zeer ambitieus. Dit is ook nodig omdat de uitgaven van de gezondheidszorg blijven stijgen. In dit verband zou ik graag een discussie voeren met het kabinet over de rechtvaardiging van de kosten van de zorg. Termen als ‘gepaste’ en ‘ongepaste’ zorg worden steeds belangrijker. En dan is het onvermijdelijk dat wat iemand zelf ‘gepast’ acht verschillend is dan wat wij collectief ‘gepast’ achten. Dit is een ingewikkelde discussie, die toch gevoerd moeten worden.

Een ander punt dat opvalt bij de Najaarsnota betreft de tegenvallende belastinginkomsten. Zo valt de opbrengst van de vennootschapsbelasting fors tegen, maar ook de ontvangsten uit de BPM vallen flink lager uit dan begroot. Bij een aantal belastingontvangsten is een duidelijke dalende trend te zien. Kan de minister aangeven wat hiervan de consequenties zijn? En gelden deze tegenvallers ook nog voor meer belastingontvangsten?

Motie rente-uitgaven in uitgavenkader

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

constaterende, dat het kabinet een nieuwe begrotingsregel heeft opgenomen waarin de rente-uitgaven buiten het uitgavenkader worden geplaatst;

overwegende, dat de Studiegroep Begrotingsruimte heeft geadviseerd om de bestaande systematiek te bestendigen en de rente-uitgaven asymmetrisch te behandelen onder het uitgavenkader;

verzoekt de regering de rente-uitgaven binnen het uitgavenkader te plaatsen,

en gaat over tot de orde van de dag.

Schouten

Motie brief mogelijkheden premie-gefinancierde zorguitgaven onder Comptabiliteitswet

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

constaterende, dat het Budgettair Kader Zorg in de afgelopen tien jaar negen keer is overschreden, ondanks dat herhaaldelijk getracht is dit te voorkomen, en dat voor 2012 opnieuw een forse overschrijding wordt verwacht;
overwegende, dat de premie-gefinancierde zorguitgaven niet onder de Comptabiliteitswet vallen, waarmee de Algemene Rekenkamer ook geen controle kan uitoefenen op deze uitgaven;
constaterende, dat de minister van Financiën met een brief komt over de wijziging van de Comptabiliteitswet;
verzoekt de regering in deze brief in te gaan op de mogelijkheden om de premie-gefinancierde zorguitgaven ook onder de Comptabiliteitswet te laten vallen,

en gaat over tot de orde van de dag.

Schouten