Intro
Het oplopend aantal besmettingen en de alsmaar hoger wordende druk op de zorg maakt duidelijk dat de coronacrisis helaas nog niet voorbij is. We ervaren allemaal de gevolgen en die zijn soms heel heftig. Er komen ook heel veel vragen en mails binnen. Er zullen ook veel mensen zijn die niet mailen, maar die dezelfde vraag hebben. Daarom hieronder een Vraag en Antwoord, oftewel Q&A, met vragen die vaak gesteld zijn en de antwoorden die we daarop geven.
Deze pagina is voor het laatst bijgewerkt op 11 november 2021
Vragen over het coronatoegangsbewijs
Waarom stemmen jullie nu voor het behouden (en uitbreiden) van het coronatoegangsbewijs?
In september hebben we tegen de uitbreiding van het coronatoegangsbewijs naar o.a. horeca gestemd. Naar onze overtuiging waren toen minder verstrekkende maatregelen nog niet uitgeput. Wij zijn en blijven juist een voorstander van een aanpak waarbij je uitgaat van vertrouwen in de samenleving. Helaas was er toen geen meerderheid voor het niet-invoeren van het coronatoegangsbewijs en een aanvraag bij het OMT om andere minder verstrekkende maatregelen te verkennen.
De situatie is nu anders dan in september. Dat is heel beroerd, want als de situatie onveranderd was, dan waren er ook geen andere maatregelen nodig. Maar de besmettingen lopen flink op en de situatie in de zorg dreigt nijpend te worden en is op sommige plekken al kritiek. Minder verstrekkende maatregelen, zoals mondkapjesplicht en meer thuiswerken, worden al ingevoerd. Dat heeft ook onze grote voorkeur. Volgens de inschatting van het OMT is dat echter niet voldoende. Voor maatregelen anders dan uitbreiding van het coronatoegangsbewijs, zoals het weer verplichten om anderhalve meter afstand te houden, is bovendien geen meerderheid.
Gegeven de situatie zoals die is, vinden wij het daarom niet verantwoord om de beslissing die een Kamermeerderheid in september nam nu weer terug te draaien en zien we dat meer nodig is. Het is geen lichte afweging die we hierbij maken. We zien hoeveel mensen zich zorgen maken over de invoer van het coronatoegangsbewijs. Voor niet-gevaccineerden vormt testen immers een extra drempel om volledig mee te kunnen doen aan deze samenleving. Tegelijk hebben wij vanaf het begin er heel hard voor gewerkt dat niet-gevaccineerden mee kunnen blijven doen. Zo zijn de testen er gekomen. Daarom vinden we het heel belangrijk dat testen toegankelijk en gratis zijn. We zijn dus tegen het zogenaamde 2G-beleid (waarbij een negatieve test niet meer zou gelden als toegangsbewijs). En we hebben opnieuw moties aangenomen gekregen die juist gratis testen nog meer mogelijk maken. Het coronatoegangsbewijs is dus voor ons een tijdelijk middel, waar we zodra het mogelijk is graag minder verstrekkende maatregelen zien.
Voor ons allemaal is het goed om te bedenken dat als iedereen zich aan de basismaatregelen zou houden, dat we dan nauwelijks extra maatregelen nodig zouden hebben. Dus dat willen we vooral van je vragen: was je handen, ventileer, hou waar mogelijk afstand en laat je testen bij klachten. Zo kunnen we elkaar helpen om sneller uit deze situatie te komen.
___________________
Wat vinden jullie van het zogenaamde 2G-beleid?
Het 2G-beleid, zoals we in diverse landen zien, houdt in dat een negatief testbewijs niet meer geldig is om bepaalde gelegenheden binnen te komen. Als ChristenUnie maken we hier bezwaar tegen omdat je dan zonder vaccinatie dus niet mee kan doen. Toegankelijk en gratis testen is een rode draad in ons inzet op het gebied van corona. Mensen die bezwaren hebben tegen vaccinatie, moeten altijd deel kunnen nemen aan de samenleving. Omdat het je lichamelijke integriteit raakt en omdat het je privacy betreft, vinden wij het belangrijk dat er geen drang naar vaccinatie ontstaat. Juist daarom hebben we eerder gepleit voor gratis testen als alternatief.
___________________
Het kabinet overweegt wetgeving die het mogelijk maakt om het coronatoegangsbewijs in te zetten op de werkvloer en het onderwijs. Hoe staan jullie daarin?
Wij hebben ernstige vragen en zorgen bij het inzetten van een coronatoegangsbewijs op het werk. Een dergelijke maatregel grijpt namelijk diep in op grondrechten. De pas op de werkvloer raakt bovendien vooral de mensen die niet zijn gevaccineerd en niet kúnnen thuiswerken. We zien dat bijvoorbeeld de vakbonden zeer kritisch zijn en terechte vragen stellen.
De wetsvoorstellen zijn inmiddels naar de Kamer gestuurd en zullen in januari worden behandeld. In de beoordeling van de wetsvoorstellen zullen Bbovengenoemde overwegingen voor ons zwaar wegen. Werkgevers hebben geen ctb nodig om een veilige werkomgeving te creëren. In de zorg is voldoende beschermende kleding essentieel, op andere werkplekken de anderhalve meter. En ook de verstrekking van vrijwillige zelftesten kan een bijdrage zijn, zeker op plekken waar thuiswerken lastig is.
Wat het coronatoegangsbewijs in het hoger onderwijs betreft, geldt ongeveer hetzelfde. Gelijke toegang tot het onderwijs is heel belangrijk. Onderwijs behoort tot de grondrechten en we hebben gezien dat veel jongeren erg geleden hebben onder de lockdowns. De toegankelijkheid van het onderwijs is voor ons daarom heel belangrijk. Dit mag niet in het gedrang komen.
Vragen over het kabinetsbeleid
Moet de IC-capaciteit niet gewoon omhoog?
Geregeld krijgen we de vraag: waarom zetten jullie niet gewoon in op een hogere IC-capaciteit? Coronamaatregelen zouden dan immers niet (allemaal) nodig zijn. Dat klinkt als een goede oplossing, maar eerlijk gezegd is dat niet zo eenvoudig.
Vooropgesteld, elke IC-patiënt die tijdenlang op de Intensive Care ligt, is heel erg ziek en het is vaak heel spannend hoe iemand hier doorheen komt. Daarom is spreken over een hogere IC-capaciteit nooit een ‘makkelijke oplossing’, maar willen we ons blijven realiseren dat dit heel veel betekent voor patiënten, hun familie en ook voor allen die zorg geven. Het is loodzwaar.
De ChristenUnie vindt dat er geïnvesteerd moet worden in de zorg en zorgpersoneel. Ook in de Intensive Care. Afgelopen jaren is er ook geïnvesteerd in de zorg. Zo is er in 2018 en 2019 bij elkaar 937 miljoen euro geïnvesteerd in opleidingen, beroepen en arbeidsmarkt op het gebied van zorg. In 2020 is er 444 miljoen geïnvesteerd in de IC-capaciteit, 22 miljoen euro in ondersteuning van zorgpersoneel en hebben we een zorgbonus kunnen regelen van 2,1 miljard euro. Dit jaar is er 96 miljoen geïnvesteerd in het omscholen van personeel naar de zorg en hebben we 675 miljoen euro extra kunnen regelen voor zorgsalarissen. Investeren moeten we blijven doen.
Als je een plaatje van een stemmingsuitslagen bij een motie voorbij ziet komen dan hoor je dit er niet bij. Dus we snappen goed dat je dan denkt, hoe zit dit? Maar weet dus dat we ons sterk hebben gemaakt voor die extra investeringen. Niet in de laatste plaats in waardering en ruimte voor zorgpersoneel. De werkdruk is zeer hoog en we moeten er alles aan doen om zorgpersoneel aan te trekken én te behouden. Want de bedden staan wel klaar, maar het is vooral lastig om personeel te vinden en te behouden na zulke intense tijden. In debatten wijzen we de minister daar dan ook geregeld op. Zelf hebben we vorig jaar plannen gepresenteerd voor meer zeggenschap voor zorgmedewerkers. .
Er moet een flexibele schil aan IC-bedden en -personeel zijn. Ons standpunt is daarbij niet dat de IC-capaciteit structureel hoger moet (die investeringen zijn ook op andere plekken in de zorg hard nodig!) maar dat er wel een flexibele schil aan IC-bedden moet zijn. In tijden zoals deze kan de capaciteit dan worden opgehoogd. Op andere momenten kan dit personeel juist elders een bijdrage leveren inde zorg. We pleiten ook voor een nationale zorgreserve. Mensen die voor de zorg zijn opgeleid, maar er niet in werken, kunnen dan inspringen in tijden dat het nodig is.
Genoeg ruimte op de IC betekent echter niet dat andere maatregelen niet nodig zouden zijn. We willen voorkomen dat telkens weer mensen te maken krijgen met de heftige gevolgen van dit virus. Want een opname op de Intensive Care is loodzwaar. Maar niet alleen als het gaat om corona, ook de uitgestelde zorg brengt patiënten in moeilijkheden. We willen voorkomen dat patiënten worden afgebeld. Dat is de afgelopen periode te vaak gebeurd, met schrijnende situaties tot gevolg. We moeten de verantwoordelijkheid nemen voor al die mensen die dag in dag uit de zorg verlenen. De druk op hen was en is immens. Als we met maatregelen die druk kunnen verminderen, moeten we dat wat de ChristenUnie betreft dan ook doen.
___________________
Waarom zo inzetten op vaccineren, terwijl ook gevaccineerden anderen kunnen besmetten en zelf ernstig ziek kunnen worden?
We zien dat vaccinatie verschil maakt en bescherming biedt tegen heel heftig ziek worden en daaruit volgend ziekenhuisopname. Veel mensen zijn daarom dankbaar voor de bescherming die vaccinaties geven en tegelijk weten we ook van mensen die hier over nadenken en tot een andere afweging komen en ook hun best doen om zichzelf en anderen willen beschermen. Voor die afweging moet ruimte zijn en blijven. Daar hebben we ons altijd sterk voor gemaakt en dat zullen we blijven doen.
Het klopt dat mensen die zijn gevaccineerd nog steeds ziek kunnen worden en andere kunnen besmetten. De kans dat je als gevaccineerde besmet raakt is echter een stuk kleiner dan als je niet gevaccineerd bent. Ook de kans dat je een ander besmet en de kans dat je (ernstig) ziek wordt is vele malen kleiner als je bent gevaccineerd. Natuurlijk houden we scherp in de gaten wat de werkzaamheid van vaccins is, maar nog steeds zien we dat vaccins beschermend werken. Met belangstelling volgen we daarnaast de ontwikkelingen rondom medicijnen tegen corona. Hopelijk kunnen nieuwe geneesmiddelen ook een bijdrage gaan leveren in de bestrijding van deze ziekte, maar preventief werkt het vaccin op dit moment het beste.
___________________
Wat vinden jullie ervan dat niet-gevaccineerden zo in een hoek worden gezet als ‘schuldigen’ van deze pandemie?
De oorzaak van deze pandemie is corona. Dat is over ons allemaal gekomen. Wij willen geen tweedeling. Als iedereen zich aan de basismaatregelen zou houden, dan zou het nu een stuk beter gaan. We zien dat vaccinatie echt helpt om uit deze crisis te komen. We moedigen mensen die geen gewetensbezwaren hebben aan om zich te laten vaccineren. Vaccinatievrijheid is voor ons echter uitgangspunt. Niemand mag zich gedwongen weten, we willen een land zijn en blijven waar we goed om kunnen gaan met verschillende visies. Het ‘samen leven’, ook tussen mensen die verschillend over vaccinatie denken, mag niet onder druk komen te staan. Een toon waarbij niet-gevaccineerden in een hoek worden gezet, als ‘schuldigen’ van deze crisis, wijzen we dan ook met klem af. We hebben het kabinet opgeroepen te stoppen met veroordelend spreken.
De keuze om je niet te laten vaccineren kan verschillende redenen hebben. Met name in de grote steden zien we dat er soms nog informatie ontbreekt of niet goed aankomt bij sommige groepen. En door de hele samenleving zijn er mensen die het nog even afwachten of een twijfel hebben. Voor hen pleiten we voor goede voorlichting over vaccinatie en bereikbare priklocaties. De keuze om je al dan niet te laten vaccineren is en blijft echter een eigen keuze. Een vijandige toon richting niet-gevaccineerden is niet acceptabel en werkt zelfs averechts. We schromen niet om dit ook in de Tweede Kamer (voor en achter de schermen) te benoemen.
___________________
Moet het kabinet niet veel meer inzetten op gezond leven?
Dat is voor iedereen verstandig en daar kan het kabinet zeker aan bijdragen. Sterker nog door staatssecretaris Blokhuis zijn daar goede stappen gezet met het Nationaal Preventieakkoord. Een gezonde leefstijl is heel belangrijk. Het moet dan ook makkelijker worden om gezonde keuzes te maken. Wat ons betreft zetten we nu dan ook volgende stappen. In ons verkiezingsprogramma schrijven we meer over de keuzes die we daarin maken.
Ook in de coronacrisis is het benadrukken van gezond leven belangrijk. Dit vormt echter geen tegenstelling met andere maatregelen, zoals vaccineren. Een gezonde leefstijl helpt bijvoorbeeld niet bij besmetting en verspreiding van het coronavirus. Wat ons betreft gaan dus maatregelen voor de bestrijding van de pandemie en het benadrukken van gezonde keuzes hand in hand.
Vragen over een coronavaccin
Vindt de ChristenUnie dat een coronavaccin verplicht moet worden gesteld?
Nee, de ChristenUnie staat voor vaccinatievrijheid. De ChristenUnie is blij dat binnen zo korte tijd meerdere goed werkende vaccins zijn ontwikkeld en ziet het nut van vaccins in.
Dat gezegd hebbende: de ChristenUnie is tegen verplichte vaccinatie. Dat betekent ook dat je wat de ChristenUnie betreft niet kunt worden uitgesloten van bepaalde onderdelen van het maatschappelijk leven als je je niet tegen corona hebt laten vaccineren, omdat dit in feite alsnog een verplichting betekent. Dat geldt niet alleen voor Nederland maar ook voor de EU. Wat de ChristenUnie betreft mag een vaccinatiepaspoort geen exclusief toegangsbewijs voor EU-landen worden.
___________________
Wat vindt de ChristenUnie van het vaccineren van kinderen en jongeren?
De Gezondheidsraad vindt vaccinatie voor kinderen van 12-17 verantwoord. Voor wie dat wil, zou vaccinatie dus beschikbaar moeten komen. Maar kinderen en volwassenen kun je in dit geval niet gelijkschakelen. En dus is ook een andere aanpak nodig bij kinderen. Vaccinatie kan voordeel hebben voor een kind zelf, maar ook voor de algehele vaccinatiegraad en dus voor ons allemaal. De ChristenUnie vindt dat jongeren en hun ouders de mogelijkheid moeten hebben om een vaccin te nemen, als zij dat willen. Vaccinatie moet altijd een vrije keuze zijn, zonder dwang of drang. Belangrijk is dat heldere informatie en de eventueel risico’s en bijwerkingen voor kinderen vooraf worden gecommuniceerd, ook met de doelgroep zelf. Daarnaast mag wat betreft de ChristenUnie vaccinatie of een negatief testbewijs bij kinderen nooit een voorwaarde zijn voor deelname aan een samenleving.
___________________
Hoe betrouwbaar zijn de coronavaccins? De berichten over ernstige bijwerkingen stellen me niet gerust.
De coronavaccins die in Nederland worden aangeboden zijn volgens de geldende standaarden getest en veilig bevonden. Ze hebben allemaal een heel hoog percentage van bescherming tegen ziekenhuisopname, ook AstraZeneca. De keuze om mensen onder de 60 jaar niet met AstraZeneca te vaccineren, kon gemaakt worden omdat er genoeg alternatieven beschikbaar zijn en de risico’s op ernstige gevolgen van corona bij iedereen onder de 60 jaar erg laag zijn.
Tegelijk zien we als ChristenUnie ook dat er onrust bestaat over sommige vaccins en sommige mensen een vaccinatie weigeren omdat ze het vaccin niet vertrouwen of er ernstige bijwerkingen van krijgen. De ChristenUnie vindt het belangrijk dat de vaccinatiegraad omhoog gaat. Meer keuzevrijheid in vaccins, samen met goede voorlichting, helpen daarbij. Daarom zijn we ook blij dat 60 tot 65-jarigen ervoor kunnen kiezen om gevaccineerd te worden met een ander vaccin dan AstraZeneca, als ze die eerder geweigerd hebben. En dat een tweede prik met een ander vaccin dan AstraZeneca mogelijk wordt. Vanaf vrijdag 16 juli kunnen mensen hier bij hun GGD een afspraak voor maken. Op https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/coronavirus-vaccinatie staan veel vragen en antwoorden over vaccinaties en het telefoonnummer van de corona-informatielijn (0800-1351).
Overige coronavragen
Waarom baseert de ChristenUnie zich op informatie van het OMT en het RIVM, terwijl zij er soms naast zitten? Zo hebben ze de invloed van aerosolen bij de verspreiding van het virus lang onderschat.
In de recente geschiedenis hebben we als land niet eerder in een vergelijkbare situatie gezeten als we nu met corona zitten. De uitbraak van het corona- oftewel COVID-19 virus, de varianten en het onderzoek daarnaar lopen gelijktijdig op. Dat betekent dat er heel vaak nieuwe ontdekkingen zijn, dat wetenschappelijke inzichten bijgesteld worden en dat die ontwikkelingen steeds in de gaten moeten worden gehouden. Door dat scherp te doen wordt geprobeerd telkens te bedenken wat goed is om te doen.
Gelukkig kan de regering zich daarbij baseren op advies van de experts uit het Outbreak Management Team (OMT). Dat zijn zeker niet alleen wetenschappers van het RIVM, maar ook virologen, hoogleraren en huisartsen. Daarnaast schuiven er per onderwerp steeds andere specialisten aan bij het overleg van het OMT.
Dat zijn vakkundige wetenschappers die het beste voorhebben met de volksgezondheid. Dat wil niet zeggen dat zij onfeilbaar zijn en geen fouten maken. Het OMT heeft een aantal keer een eerder gegeven advies later bijgesteld op basis van nieuwe inzichten en opvattingen. Dat is alleen geen reden om geen waarde meer te hechten aan de input die de experts leveren. Het getuigt van een wetenschappelijke houding dat het OMT zijn advies aanpast naarmate er meer informatie over het virus beschikbaar komt. Dat zien we ook wereldwijd en in landen om ons heen: in elk land is het proces van het interpreteren van de data en het vinden van de juiste maatregelen iets wat gaat met vallen en opstaan.
Als volksvertegenwoordigers is het niet onze rol om in de schoenen van wetenschappers te gaan staan. Wel kunnen we het ministerie en de experts bevragen op de wetenschappelijke conclusies die zij trekken en op het beleid dat zij daarop baseren. Dat doen we dan ook.
Bovendien heeft de ChristenUnie er vaak bij het kabinet op aangedrongen om naast het OMT ook een breder team met experts in het leven te roepen, met daarin bijvoorbeeld gedragswetenschappers, economen, ethici, pedagogen en psychologen. In onze ogen helpt een breder advies bij het maken van een bredere afweging. Bij de keuzes die we uiteindelijk als politici moeten maken, tellen naast gezondheid namelijk ook bijvoorbeeld het welbevinden van burgers en de sociaaleconomische gevolgen van maatregelen. Maar denk ook aan het draagvlak voor en de naleving van maatregelen. Deze bredere afweging wordt inmiddels al meerdere maanden gemaakt door onder andere het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP), de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid en gedragswetenschappers. Zij adviseren het kabinet daarover.
___________________
Waarom was de ChristenUnie niet bij het debat om Covid-19 op de a-lijst van meldingsplichtige ziekten te zetten? En waarom heeft de ChristenUnie voor dit wetsvoorstel gestemd?
Met een kleine fractie moeten we altijd scherpe keuzes maken over onze aanwezigheid bij debatten. We hebben als fractie, na een inhoudelijke afweging, gekozen voor andere prioriteiten op het gebied van zorg.
Het debat over Covid-19 op de plaatsing van de a-lijst betreft een voorgestelde wetswijziging om Covid-19 officieel in de Wet Publieke Gezondheid als a-ziekte te classificeren. Hiermee wordt aangegeven dat maatregelen zoals bijvoorbeeld gedwongen isolatie en quarantaine gerechtvaardigd zijn. Dit regelt ook een meldplicht bij besmettingen, dat is belangrijk om de uitbraak te kunnen volgen en vraagt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) van de Verenigde Naties ook. Gezien de impact van corona, is dit een logische keuze waar in het wetgevingsproces in de schriftelijke ronde weinig vragen over werden gesteld. De Raad van State had ook geen commentaar. Dit is geen wetswijziging die ziet op verwerping van de democratische rechtsstaat, zoals sommige mails suggereerden, dit is een wetswijziging die recht doet aan de praktijk en belangrijk is om de verspreiding en de gevolgen van corona in kaart te brengen. Het is goed dat dit dan ook een passende wettelijke basis heeft. Daarom hebben we voor het wetsvoorstel gestemd. Omdat er erg veel wetten in behandeling zijn en erg veel debatten worden gehouden in de Tweede Kamer, zie je dat partijen een keuze maken.
___________________
Tot hoe lang loopt de coronawet door en welke rol hebben de Eerste en Tweede Kamer om de wet aan te passen of te laten beëindigen?
Alle coronamaatregelen vallen nu onder de tijdelijke wet maatregelen covid-19, ook wel coronawet genoemd. Deze tijdelijke wet geldt nu tot 30 november. De wet is steeds geldig voor drie maanden. Als het kabinet de wet wil verlengen, is steeds toestemming van de Tweede Kamer nodig. Als de meerderheid van de Tweede Kamer het niet eens is met een aanpassing of verlenging, gaat het niet door.
De tijdelijke coronawet wordt vaak op details aangepast om nieuwe coronamaatregelen of versoepelingen juridisch vast te leggen. Zo was er bijvoorbeeld een wijziging nodig zodat de 1,5 meter in het voortgezet onderwijs weer losgelaten kon worden. Er wordt dan iets geschrapt of een uitzondering toegevoegd in de wet. Naast beperkingen is de tijdelijke coronawet dus ook bedoeld om versoepelingen vast te leggen. Maar het uitgangspunt blijft dat de tijdelijke wet over een poosje helemaal niet meer nodig is.
De ChristenUnie heeft zich ervoor ingezet dat het kabinet bij eventuele verlenging van de wet per onderdeel van de wet onderbouwt waarom verlenging nodig is. Maatregelen voor de zekerheid in stand houden is hier echt geen goede keuze. Zo wordt de avondklok ook in de wet weer geschrapt. Daarom moet het kabinet in augustus goed kunnen onderbouwen wat de noodzaak van verlenging is. Daarnaast moet het debat gevoerd worden over welke wettelijke grondslag nodig is als het coronavirus een ‘endemische’ status heeft: het virus is dan onder controle maar laait af en toe op, zoals de seizoensgriep. De wetten die we voor corona hadden werkten ook goed genoeg om de publieke gezondheid te beschermen. Daar moeten we wel weer naar terug. Daar hebben we ook moties over ingediend en aangenomen gekregen. Hier wordt na de zomer over gedebatteerd in de Tweede Kamer.
___________________
Wanneer vindt de ChristenUnie het verantwoord om te stoppen met de coronamaatregelen? Wanneer wordt het weer normaal om gezondheidsrisico's op te lopen als we mensen ontmoeten?
De ChristenUnie vindt dat we zo snel als het weer veilig mogelijk is van de tijdelijke coronawet en de coronamaatregelen af moeten. De schrik zit er goed in, we hebben gemerkt dat we erg kwetsbaar zijn, onze gezondheid is niet vanzelfsprekend. Maar we moeten ook weer toe naar een nieuwe manier van leven, waarin we weer teruggaan naar een situatie waarin we weer gezondheidsrisico’s durven te nemen. Wanneer dat moment precies komt, is moeilijk te zeggen. In elk geval moeten mensen met een kwetsbare gezondheid goed beschermd zijn. Op dit moment kunnen we voor tieners niet overzien hoe vaak long-COVID voorkomt. Zulke vraagstukken spelen wel mee als we de afweging maken. We laten ons daarin adviseren door het OMT, maar bijvoorbeeld ook een Gezondheidsraad en de Raad van State.
