Doe recht aan héél Nederland, aan alle regio’s!
Laat overheidsbeleid inzetten op economische groei en bloei in héél Nederland. Benut niet alleen de kansen in de Randstad. De regio verdient beter! De inrichting van het Nationaal Groeifonds, ook wel bekend als het WopkeWiebes-fonds, is hiervoor de volgende testcase.
‘Don’t back the losers, pick the winners’, is een inmiddels beruchte uitspraak van voormalig Shell-topman Wagner, waarmee hij in de jaren ’80 pleitte voor markt- en efficiencydenken binnen de overheid. Beleid om vanuit solidariteit de economisch achterblijvende regio’s te stimuleren werd minder en minder. De overheid moest de winnaars juist steunen en de rest zou vanzelf meeprofiteren.
De term neoliberaal hebben we met elkaar inmiddels bij het oud vuil gezet, maar de wrange vruchten van neoliberale beleidskeuzes plukken we nog steeds. Nederland is geen BV en de politiek geen raad van bestuur. We zijn als solidaire overheid juist geroepen om alle regio’s een duwtje in de rug te geven. Om regio’s te verbinden in plaats van uit elkaar te spelen. Het is gewoon niet zo dat als we de economisch sterke Randstad aanjagen dat ook groei en bloei creëert in Groningen, Zeeland, Drenthe of Limburg. Trickle down-economie is ook hier een fabeltje.
Hier heeft de overheid een taak. Het laatste kabinet heeft een stap gezet door met regiodeals in te zetten op economische ontwikkeling overal in het land. Dat was een goed begin, maar er is meer nodig. Laten we meer regiodeals sluiten met landelijk geld om goede regionale plannen te realiseren en regionale industrieclusters in Groningen, Limburg en Zeeland helpen te verduurzamen. Maar denk ook aan het aanlagen van infrastructuur om het héle land met visie te verbinden, van de snelle Lelylijn tot een tolvrije Westerschelde tunnel. En denk aan het vestigen van diensten van de Rijksoverheid buiten de Randstad.
Een belangrijke stap is dat we het Nationaal Groeifonds zo inrichten dat echt héél Nederland profiteert. Want wat is groei als een deel van ons land achterblijft en verpietert? Het fonds moet volgens het kabinet het verdienvermogen van heel Nederland op de lange termijn versterken. Maar tot mijn verbazing is in de spelregels geen aandacht voor regionale spreiding van de investeringen uit dit fonds.
Op deze manier belandt als vanzelf het leeuwendeel van de miljarden in de Randstad. Tekenend is de reservering van 1,5 miljard voor het doortrekken van de Noord/Zuidlijn richting Schiphol. De regio verdient beter!
De ChristenUnie wil harde voorwaarden aan de besteding van de miljarden uit het fonds stellen. Het fonds moet de brede welvaart stimuleren, zodat Nederland echt duurzaam kan groeien en bloeien. Maar brede welvaart betekent ook dat we Nederland in de breedte laten groeien en bloeien, van noord tot zuid en van oost tot west.
Daarom stel ik voor om regionale spreiding als extra criterium op te nemen in dat Nationale Groeifonds. Ik heb samen met collega’s Leijten (SP) en Stoffer (SGP) een motie in de Tweede Kamer ingediend om hiervoor te zorgen. De minister ontraadt deze motie, want zo’n hard criterium vindt hij maar lastig. Dinsdag komt het erop aan of andere partijen wel steun willen geven. Het is tijd om niet alleen mooie woorden te spreken over solidariteit met de regio, maar nu echt daden te stellen. En dat begint met goede spelregels waarin recht wordt gedaan aan heel het land.
En voor mij is dit onderdeel van een groter verhaal. De omslag die Nederland in de jaren ’80 maakte naar een zakelijke en marktgerichte overheid had grote impact. Het denken over de burger als klant en de te ver doorgevoerde privatiseringen moeten we corrigeren. De komende tijd wil ik werken aan een rechtvaardige overheid die levert en waar je van op aan kunt.
Dat betekent ook dat de overheid bij overheidsinvesteringen verder kijkt dan een spreadsheet. Niet louter investeren op de plek waar de euro volgens de modellen het meest rendeert, maar juist daar waar investeringen het verschil maken voor dorpen, steden en regio’s. Als de Tweede Kamer vandaag kiest voor goede regionale spreiding van de investeringen uit het groeifonds, is dat een stap op weg naar een overheid die recht doet aan iedere Nederlander.
