Debatbijdrage Begroting Infrastructuur en Waterstaat
Bijdrage Pieter Grinwis, 23 januari 2024
Voorzitter, dank u wel. Allereerst ook vanaf deze plek felicitaties aan alle collega's die vandaag hun prachtige maidenspeech hebben uitgesproken. Aardrijkskunde moet inderdaad een veel belangrijker vak zijn. Over water raken we niet uitgepraat, maar ik spaar mijn spaarzame spreektijd vandaag toch op. We gaan het maandag hebben over water. Nog even geduld daarvoor dus.
Voorzitter. Misschien wist u het al: ik ben geboren en getogen in Ouddorp, op de kop van Goeree, met zijn rode bakstenen vuurtoren. Als ik als kind niet kon slapen en naar buiten keek, waren daar altijd die banen van licht. Iedere vijftien seconden drie, pauze, en dan weer drie. Onverstoorbaar schitterend. Een baken bij nacht en ontij. Voor mij als kind, laat staan voor een schipper op zee, een herkenbaar gezicht, een troostend licht. Enkele weken geleden stond ik op uitnodiging van een oud-vuurtorenwachter, Bas Mierop, voor het eerst bovenop vuurtoren Westhoofd, zoals die vuurtoren officieel heet. Rijkswaterstaat had namelijk besloten te stoppen met het bemannen van de toren. Daarover rezen grote zorgen bij hem, bij mij en bij vele anderen. Dat is niet ongegrond, want al in de eerste week dat de begeleidingsdienst gestopt was, liepen er twee kotters vast in de ondiepe vaargeul bij het Slijkgat, voor de haven van Stellendam. Het is wachten op herhaling. Zeker als dit voorjaar het recreatieverkeer weer op gang komt, kun je erop wachten dat er weer schepen gaan vastlopen. De veiligheid in het Slijkgat en de bereikbaarheid van de haven van Stellendam staan op het spel. Het is goed om te beseffen dat de vuurtorenwachter en de radar aldaar een veel bredere functie hadden in het zeegebied tussen Westkapelle en Hoek van Holland.
Ik heb een aantal vragen. Is de minister bereid om die bezuiniging van een ton of vier à vijf terug te draaien? Is de minister bereid om de antwoorden op de schriftelijke vragen die collega's Stoffer, Vedder en ikzelf hebben gesteld, nog voor de eerste termijn van de minister aanstaande donderdag naar de Kamer te sturen? Zo niet, dan zijn we genoodzaakt een amendementje in te dienen om deze bezuiniging dan maar zelf, als Kamer, terug te draaien.
Voorzitter. Van het zuidwesten van het land ga ik naar het noordoosten. De Kamer was afgelopen najaar namelijk duidelijk: elke regio telt, dus ook Groningen, Fryslân en Drenthe. Daar hoort een goede treinverbinding bij. Het is niet meer dan logisch dat steden als Groningen en Assen een kwartierdienst met de rest van het land kennen. Om deze te kunnen realiseren is een aanpak van de corridor Zwolle-Meppel nodig. Gelukkig heeft zich sinds gisteren een Kamermeerderheid geschaard achter het oorspronkelijke amendement van collega's De Hoop, Vedder, Bamenga en mijzelf om de portemonnee te trekken. Ik dank mijn collega's van harte. Het is echt een mooie start om als commissie in een nieuwe bedeling op deze manier samen te werken. Ik roep iedereen, ook mezelf, dus op: houd dat vast!
Het is feitelijk een belangrijke verbetering van de bereikbaarheid van het Noorden. Maar voordat de flessenhals verholpen is, zijn we zomaar een aantal jaar verder. Mijn collega Van der Graaf vroeg daarom samen met de PvdA en het CDA met een niet te mis verstane motie om al bij de start van de concessie te beginnen met extra intercity's in de brede spits en dit uit te breiden op het moment dat de nodige infrastructurele investeringen, waar ik het zojuist over had, gedaan zijn. De NS becijferde dat dat zo'n 5 miljoen zou kosten.
Ik heb een aantal vragen. Gaat de staatssecretaris zich, nu het geld voor de aanpak van het spoorknooppunt bij Meppel geregeld gaat worden, opnieuw inspannen om de intercity's in de brede spits — dus niet gedurende de gehele dag, want dat vroeg de motie niet — te realiseren vanaf 2025? Is zij bereid om hierover alsnog met de NS in gesprek te gaan, zoals door een brede meerderheid in deze Kamer is verzocht? Ze gaat toch al in gesprek met de NS, maar dan over iets anders; dat heeft ze gisteren toegezegd.
Voorzitter. Samen met de fracties van GroenLinks-PvdA, CDA en D66, en inmiddels ook NSC, VVD en BBB, heb ik een amendement ingediend om de spoorvernieuwing bij station Ede-Wageningen geheel af te kunnen ronden vóór de vergunning verloopt. Provincie, gemeente en Rijk kijken al een tijdje naar elkaar, terwijl haast geboden is. Wat de fracties die het amendement hebben ingediend betreft neemt het Rijk nu haar verantwoordelijkheid en daarmee het voortouw. Mijn vraag is nu ook: kan de staatssecretaris, nu het geld er met ons gezamenlijke amendement komt, toezeggen dat ze met gezwinde spoed met alle partijen om de tafel gaat, om de bouw het liefst nog dit kwartaal te starten? Eind 2025 komt namelijk snel dichterbij.
Voorzitter. Mobiliteit gaat over verbondenheid. Dat zei ik gisteren bij het debat over het MIRT al. Die verbondenheid staat op het spel als medeoverheden zich genoodzaakt voelen om prijzen te verhogen en bushaltes te schrappen. Het gaat om wel 1.500 bushaltes in de laatste vijf jaar. Gelukkig hebben we met de Bikkergelden een ommekeer in die neerwaartse spiraal kunnen maken. De exorbitante prijsverhoging, van bijna 12%, is voorkomen. De motie-Bikker leverde daarbovenop nog extra middelen op om provincies in staat te stellen om fors te investeren in hun busverbindingen.
Ik heb een aantal vragen. Zijn de middelen inmiddels overgemaakt aan de provincies en de metropoolregio's? Wanneer schaffen we overigens die metropoolregio's af? Maar dat terzijde. Hoe ziet de staatssecretaris erop toe dat het geld ook echt terechtkomt bij extra bussen? Hoe zorgt zij ervoor dat er niet alleen geld naar de zogenoemde dikke lijnen gaat, maar ook naar de dunne lijnen, om zo bussen terug te brengen in dorpen waar ze verdwenen zijn? Denk aan Stad aan 't Haringvliet, Geffen, Een of Zwiggelte. De staatssecretaris blijft kritisch en negatief over de mogelijkheid om de liberalisering in het streekvervoer terug te draaien, bijvoorbeeld door buschauffeurs in dienst te nemen of provinciale busbedrijven toe te staan. Mijn vraag is: waarom toch?
Voorzitter. Mensen die elektrische auto's kunnen betalen, hoeven niet gepamperd te worden. Maar ze afstraffen, hoeft dan ook weer niet. Als we niets doen, dan gaat dat echter wel gebeuren. Door het aflopen van voordelen voor elektrische auto's in de motorrijtuigenbelasting eind 2025 betaal je straks meer dan het dubbele aan mrb voor een elektrische gezinsauto dan voor een lompe SUV. Dat is niet uit te leggen. Dat heeft nu al gevolgen voor de keuze die mensen maken die een auto kopen of leasen. Hoe zet de minister zich in om deze waanzin te voorkomen? Een gewichtscorrectie van 40% — wat de ChristenUniefractie betreft wordt dat zelfs 50% — is toch wel het minste wat we kunnen doen?
Voorzitter. Betrouwbaar bestuur is ook het handhaven van milieuregels. Maar dat blijft een zorgenkindje. Zowel rond Chemours als Tata Steel zijn de gevolgen voor de volksgezondheid groot. Hetzelfde geldt voor het vertrouwen in de overheid. De staatssecretaris moet haar stelselverantwoordelijkheid serieuzer invulling geven. De motie-Van der Graaf van oktober riep daar al toe op. Hoe staat het met de uitwerking daarvan? Waarom duurt het zo lang om het begrip "stelselverantwoordelijkheid" te definiëren? Waarom wordt de suggestie van het IPO, namelijk het scheppen van de juiste randvoorwaarden om het VTH-stelsel goed te kunnen laten functioneren, niet overgenomen? Wat is er mis met hun randvoorwaarden? Of ben ik nu te kritisch in mijn vraagstelling?
Voorzitter, afrondend. Nog één keer die mij zo vertrouwde vuurtoren op de kop van Goeree-Overflakkee. We hebben niet alleen in de scheepvaart, maar ook in de politiek licht nodig om de juiste keuzes te maken. We hebben licht in de duisternis nodig, Gods licht. Ik wens de minister en de staatssecretaris dit licht van harte toe bij het maken van de juiste keuzes dit jaar.
