Datum:           27 oktober 2014

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Voorzitter. Voor een laatste spreker is vaak de makke dat er al veel onderwerpen aan bod zijn geweest, maar er zijn nog voldoende punten over waarover ik de staatssecretaris wil bevragen.

Laat ik beginnen met mijn complimenten aan de staatssecretaris. Inderdaad is hij in een best heftige periode binnengekomen en heeft hij uiteindelijk toch een aantal zaken in gang gezet, waaronder een nieuwe discussie over de herziening van het belastingstelsel. Wat dat betreft lijkt dit belastingplan een beetje op de stilte voor de storm, en op een tussenproduct: aan de ene kant vinden we het noodzakelijk dat er dingen worden aangepast, terwijl we aan de andere kant weten dat de echte discussie erover eigenlijk nog goed en wel van start moet gaan. Dat dit "tussenbelastingplan" genoeg politieke stof doet opwaaien, heeft de staatssecretaris volgens mij vanochtend wel gemerkt. Het blijft hier natuurlijk altijd politiek.

Laat ik maar gewoon met de nota van wijziging beginnen. Ik was werkelijk verbaasd toen ik vorige week opeens een nota van wijziging kreeg over de automaatregelen. Ook ik was namelijk in de veronderstelling dat wij die discussie later zouden gaan voeren, in het kader van de grote stelselherziening. De wezenlijke vraag is dus: wat heeft de staatssecretaris bewogen om vorige week te besluiten om deze wijzigingen wel naar de Kamer te sturen? Verder is er de manier waarop dit is gegaan. Ik zei het al in een interruptie: bij een nota van wijziging kunnen wij geen vragen meer stellen, terwijl dit toch een -- laat ik het netjes uitdrukken -- tamelijk explosief onderdeeltje van het belastingstelsel is. Was het een bewuste keuze van de staatssecretaris om daar nu opeens mee te komen? Eigenlijk is de grote vraag: wat is hier gebeurd? Waarom heeft de staatssecretaris niet bedacht dat hij dit ook eerder had kunnen doen, of dat hij hier ook een al dan niet separaat traject van kon maken? Ik vraag de staatssecretaris om hier een toelichting op te geven.

In inhoudelijk opzicht zag ik wel een aantal onderdelen waarvan ik dacht: ja, daar kan ik best een eindje in meegaan. Eigenlijk is dat ook het rare van deze discussie. Ik besef wel dat het op een soort ad-hocbeleid kan gaan lijken. De autobranche vraagt om duidelijkheid, maar als zij weet dat dit maar voor een à twee jaar is, vraagt het wel weer veel aanpassingen van haar. Bovendien is het de vraag wat dit met de markt doet. Op basis van de gebrekkige informatie die wij nu hebben -- wij hebben er immers nog bijna geen vragen over kunnen stellen -- is het voor ons lastig om in te schatten of dit de maatregelen zijn die bijdragen aan vergroening en een helderdere structuur, en niet te veel de markt verstoren. Ik vraag de staatssecretaris om zijn visie hierop. Waarom zullen er volgens hem geen problemen komen met deze punten?

Bij een aantal van de automaatregelen, bijvoorbeeld die met betrekking tot de lage-emissieauto's, zegt de staatssecretaris dat hij vastzit aan het energieakkoord. Ook wij willen dat graag respecteren, maar in een ander onderdeel van het Belastingplan, namelijk het stuk over de energiebelasting, zitten weer maatregelen die misschien weer in strijd zijn met het energieakkoord, of daarvoor in ieder geval niet ver genoeg gaan. In mijn interruptie van de heer Groot had ik het al over de postcoderoos. In het afgelopen weekend wijdde Nieuwsuur een uitzending aan de energiecoöperaties, die moeizaam van de grond komen, ook omdat er onduidelijkheid bestaat over wat er ten aanzien van hen met de btw moet gebeuren. Als we willen dat die energiecoöperaties echt op gang komen, is het volgens mij goed om juist kritisch te kijken naar alle belemmeringen die we er nu in gestopt hebben. Ik hoop samen met de heer Groot een amendement in te dienen waardoor we wat flexibeler kunnen omgaan met die postcoderoos. Maar ik vraag de staatssecretaris ook hoe de Belastingdienst zal omgaan met de btw-heffing op de energiecoöperaties. Volgens mij zit daar namelijk nog een groot probleem. De staatssecretaris zegt dat het tijd kost om lokale energiecoöperaties op te richten. Volgens mij kost dit onnodig veel tijd omdat wij heel veel belemmeringen hebben opgeworpen, die wij niet zouden moeten willen als wij echt willen dat dit soort zaken een succes worden. Graag een toelichting van de staatssecretaris hierop.

Ik kom bij de werkkostenregeling; dat is altijd een bron van inspiratie voor de meest -- laat ik ze zo noemen -- "creatieve" voorstellen. Al jaren worden bedrijfsfitness en fietsen op de werkkostenregeling gezet; alle onderdelen komen zo ongeveer wel langs. Ik denk dat het goed is dat de staatssecretaris nu probeert om de twee regelingen te stroomlijnen en dat we helderheid gaan bieden over het kader, maar dan heeft mijn fractie wel vragen ten aanzien van de bedrijfsfiets. De staatssecretaris zegt dat die straks gewoon onder de vrije ruimte kan vallen, dus dat die bedrijfsfiets dan nog steeds mogelijk zal zijn. Dat klopt, maar je krijgt zo wel een soort onderlinge concurrentie op dit onderdeel. Waarom is het volgens de staatssecretaris echt wijs om de vrijstelling op dit punt te laten vallen? We willen graag dat mensen zuinige auto's rijden, maar fietsen is natuurlijk het milieuvriendelijkst. Hoe kunnen we voorkomen dat het in die zin negatieve effecten heeft? Er zijn overigens ook effecten op de werkgelegenheid, waar we ook veel discussie over voeren, zojuist nog. Ik weet dat er in Nederland heel veel fietsen geproduceerd worden. Daar hebben dit soort maatregelen ook effect op. Kan de staatssecretaris daar wat meer duidelijkheid over geven?

In de schriftelijke inbreng had ik de volgende vraag al gesteld, maar ik heb er geen antwoord op gekregen. Steeds meer bedrijven organiseren een soort sociale of maatschappelijke bedrijfsuitjes. Ze gaan bijvoorbeeld bij een gehandicapteninstelling of de plantsoenendienst helpen. Ik denk dat dit heel zinvol is, zeker met het oog op de participatiesamenleving die het kabinet zo graag wil. Drukken we dit soort goede initiatieven niet de grond in, als dat allemaal op de normale manier belast wordt? Ik hoor graag van de staatssecretaris hoe hij met dat soort goede initiatieven wil omgaan binnen de werkkostenregeling. Over de concernregeling sluit ik mij gemakshalve aan bij de vraag die de heer Dijkgraaf heeft gesteld.

In het kader van de afvalstoffenheffing heeft iedereen al gevraagd naar de exportheffing. Wij vinden het ook ongewenst dat de exportheffing ontbreekt. Wij zien te veel ongewenste effecten eruit voortkomen. Ik sluit mij aan bij de vele vragen die zijn gesteld over dit onderwerp.

Bij de gebruikelijkloonregeling vragen wij ons af of nu duidelijk is geworden wat er verstaan moet worden onder de meest vergelijkbare dienstbetrekking. De orthodontisten en tandartsen zijn al genoemd. Gaat dit voorstel nu alle discussies opheffen? Het voorstel suggereert van wel, maar het lijkt mij niet. Hoe voorkomen we dat er toch weer allerlei discussies tussen de belastinginspecteur en de dga gaan plaatsvinden? Is dit de regeling waarmee we de problemen opheffen? Hopelijk kan de staatssecretaris hier wat meer toelichting op geven.

Ik heb nog een paar specifieke vragen. De eerste gaat over een punt dat niet zozeer in het Belastingplan zit, als wel met de fiscaliteit en de wijziging van het beleid te maken heeft. Het gaat om de afdrachtvermindering voor onderwijs en de naheffing die nu vooral in de transportsector plaatsvindt. Ik meen dat een aantal partijen hier al schriftelijke vragen over heeft gesteld. Ik denk dat het goed is dat er snel duidelijkheid over komt, want veel transportondernemingen zijn te goeder trouw met mbo-instellingen in zee gegaan om ervoor te zorgen dat zij hun personeel konden bijscholen. Wat wil je nog liever als overheid? Vervolgens krijgen ze allerlei naheffingen, omdat het toch niet helemaal in orde zou zijn, met name rondom de WVA voor het onderwijs en hoe dit allemaal geregeld was met de onderwijsinstellingen. Ik denk dat we moeten voorkomen dat bedrijven in de transportsector in de problemen komen. Ik hoop dat de staatssecretaris volgende week al een oplossing kan tonen en dat hij dat straks toezegt.

Een onderdeel in het wetsvoorstel dat ons nogal verbaasde -- en dan druk ik me netjes uit -- is het niet belasten van prijzen die in een casino in het buitenland worden gewonnen. Ik doel op de kansspelbelasting. In Nederland krijg je immers het nettobedrag mee als je in een casino iets gewonnen hebt. Als je in het buitenland iets wint, moet je in Nederland nog kansspelbelasting afdragen. Dat mag niet van Brussel. We kunnen hier een hele boom over opzetten, maar het Hof heeft er een uitspraak over gedaan. Wat schetst echter onze verbazing? Het kabinet heeft de dekking hiervan, een klein bedrag van 3 miljoen euro, uit een wetsvoorstel gehaald dat hier nog niet eens is behandeld, laat staan aangenomen. Ik doel op het wetsvoorstel voor de wet online kansspelen. In de antwoorden van het ministerie op onze vragen staat dat de dekking voor het bedrag dat nu gederfd wordt, gevonden wordt in die wet. Die wet is echter nog niet aangenomen. Die wet is nog niet eens behandeld en de vraag is überhaupt of die nog aangenomen wordt, wat ons betreft in ieder geval niet. We hadden zo-even een interruptiedebatje over deugdelijke dekking. Welnu, dit vind ik echt niet kunnen. Ik wil graag van de staatssecretaris weten of hij bereid is om die dekking te vinden in bijvoorbeeld de verhoging van de kansspelbelasting. Dat lijkt mij de geëigende plek om het daar te regelen. Ik zie de staatssecretaris nu nee schudden. Ik heb alleen maar de antwoorden opgelezen die hij zelf heeft gegeven in de nota naar aanleiding van het verslag. Dus dan zou hij in de richting van zijn ambtenaren nee moeten schudden. Ik vraag hem in ieder geval om duidelijkheid over deze kwestie te geven, want op deze manier vinden wij het echt niet acceptabel.

Tot slot. De discussie over een nieuw belastingstelsel is pas begonnen. Ook wij zullen daarover meepraten; we hebben onze contouren daarover al neergezet in de vele debatten hiervoor. Wel is mijn fractie van oordeel dat we niet moeten nalaten om de stappen die al gezet kunnen worden, bijvoorbeeld op het terrein van de vergroening en de lasten op arbeid, nu ook daadwerkelijk te zetten.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.