Mevrouw Schouten (ChristenUnie):

Voorzitter. "Je kunt niets beter wezen dan student", zo stelde Drs. P. Voor veel studenten, ook voor mij, is dat heel herkenbaar. Ik kan mij echter voorstellen dat de voormalige studenten van Inholland daar toch wel anders over denken, nu ze weer terugmoeten naar het onderwijs om hun diploma ten minste nog van enige waarde te voorzien. Die waarde is ter discussie komen te staan. Dat is een uiterst pijnlijke en ernstige situatie. Wat dat betreft spreekt mijn fractie waardering uit voor de heer Terpstra, die toch wel moeite doet om daar nu echt een slag in te maken. Het is geen eenvoudige klus.

Studenten en werkgevers moeten erop kunnen vertrouwen dat het niveau van een hbo-opleiding is gegarandeerd. Het is verontrustend dat dit niet overal op orde lijkt te zijn, maar dat is geen reden om het hele hoger onderwijs meteen in twijfel te trekken. Ik vind dat de brief van de staatssecretaris toch wel een hoog PVV- of SP-gehalte heeft. De staatssecretaris lijkt zelf bij te dragen aan een devaluatie van het hbo-diploma. Er zijn veel opleidingen waarvan de kwaliteit wel op niveau is. Laat daar geen misverstand over bestaan. Het kwaliteitsstelsel moet functioneren. Als het misgaat, moet vroegtijdig worden opgetreden, maar wel in het besef dat er veel docenten en opleidingen zijn die prima werk leveren.

De vraag is wel hoe het zover heeft kunnen komen. Wat was de rol van de inspectie? Er waren signalen die erop duidden dat het op sommige plaatsen niet goed ging, maar er werd niet ingegrepen. Waarom niet? Tot de wet gewijzigd is, zo staat in de brief, gaat de inspectie maximaal gebruikmaken van haar reeds bestaande bevoegdheden. Heeft de inspectie dat tot op heden dan nog niet gedaan? En waarom niet?

De staatssecretaris wil dat 100% van de leraren die lesgeven aan een hbo-opleiding een mastergraad heeft. De fractie van de ChristenUnie staat helemaal achter het verhogen van het niveau van de docenten, maar een 100%-score vinden wij echt onrealistisch én onwenselijk. Er zijn opleidingen waarvoor een passende mastergraad helemaal niet beschikbaar is. Praktijkervaring is juist bij een beroepsgerichte opleiding ontzettend belangrijk. De 70%-norm biedt daarvoor ruimte en zou naar de mening van de ChristenUnie het uitgangspunt van beleid moeten blijven. Hoe verhoudt die 100%-norm zich met het streven van het kabinet om het bedrijfsleven nauwer te betrekken bij het beroepsonderwijs?

De staatssecretaris wil het aantal bacheloropleidingen terugdringen. Dat begrijpen wij. Met bijna 1200 opleidingen is wel enige stroomlijning mogelijk en wenselijk. Als dat maar niet leidt tot minder profilering van het onderwijs, bijvoorbeeld op grond van identiteit. In zijn reactie op het rapport van de commissie-Veerman stelt het kabinet zelfs "dat veel meer dan nu moet worden ingezet op verschillende trajecten voor verschillende groepen; dat is essentieel voor de kwaliteit". Hoe verhoudt deze inzet zich tot de huidige maatregelen, dus én bundeling én centrale toetsing én accreditatie in een landelijk cluster? De ChristenUnie is voor een bundeling. Dus minder van hetzelfde en meer van het beste, maar wel met behoud van diversiteit en identiteit. Deelt de staatssecretaris dit uitgangspunt?

Een opmerkelijk voorstel van de staatssecretaris is het toetsen van kernvakken. Niemand weet precies hoe dat zou moeten. Sterker nog, de mensen die ik heb gesproken -- en dat zijn er inmiddels wel een aantal -- stellen dat het onmogelijk is of dat het leidt tot een bureaucratisch gedrocht. Dat gaat ten koste van de tijd en middelen beschikbaar voor het onderwijs. Hoe wil de staatssecretaris voor zo'n 1200 opleidingen centrale examens opstellen en wat zijn dan de kernvakken? Hierop wil ik graag een uitgebreid antwoord hebben.

De ChristenUnie pleit voor een rol van de docent als professional. Als het onderwijs deugt en de visitatie en inspectie op orde zijn, hoef je niet te vrezen voor het niveau van de examens. Dat is een verantwoordelijkheid van instellingen, docenten, de NVAO en de inspectie. Maar laten wij als overheid alstublieft niet de regie overnemen. Laat ieder zijn of haar rol nemen, maar geef ook ruimte aan de autonomie van onderwijsinstellingen, zodat iedereen straks kan beamen dat je niets beter kunt wezen dan student.

De voorzitter:

Aan mij de eer en het genoegen om u als eerste te mogen gelukwensen. Soms gaan de geruchten al voor een collega uit. Nu is ook in de praktijk bevestigd dat het lijkt alsof u al jaren lid bent van deze Kamer. Dat is echt heel bijzonder. Ik schors de vergadering voor enkele ogenblikken, zodat de collega's u kunnen gelukwensen met deze bijzondere eerste toespraak.

De vergadering wordt enkele ogenblikken geschorst.