Bijdrage Stieneke van der Graaf aan een plenair debat met minister de Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en minister Dekker voor Rechtsbescherming

Kamerstuknr. 27529

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie):
Dank u wel, mevrouw de voorzitter. Toen wij in onze fractie spraken ter voorbereiding op dit debat, zeiden we tegen elkaar: wat hier is gebeurd, is eigenlijk ongekend. Als je het hebt over de hoeveelheid data en de gevoeligheid van de informatie die over mensen, privé, naar buiten zijn gekomen, beschikbaar zijn en worden verhandeld door criminelen, is dat zeker een debat waard, zelfs in deze drukke week, waarin wij ook weten dat de minister van VWS meerdere dagen in deze Kamer moet verschijnen. Toch denken we dat het belangrijk is om hierover te spreken, want we lezen dat het voor €30 of €50 al mogelijk is om iemands woongegevens, telefoonnummer en bsn-nummer te krijgen. Het gaat om duizenden euro's, waarmee grote datasets worden verhandeld, omdat het zo uniek is dat er relatief makkelijk bsn-nummers in voorkomen.

Voorzitter, even terug in de tijd. Ook wij hebben in de Kamer aangedrongen op ondersteuning van het bron- en contactonderzoek. In de Kamer is veel aandacht geweest voor het inzetten van extra mensen om dat onderzoek uit te kunnen voeren. Er is veel druk geweest. Er was niet alleen personeel nodig, maar ook in de techniek moest worden opgeschaald, in systemen die daar waarschijnlijk achteraf toch niet voor bedoeld en gemaakt waren. Er moest door heel veel mensen met heel veel gevoelige informatie worden gewerkt. Dat is flink mis gegaan. Daar moeten we kritisch op zijn.

Het lijkt erop dat er een keuze moest worden gemaakt tussen snelheid en veiligheid, maar beide zijn belangrijk. Ik vraag de minister van VWS om hierop terug te blikken. Hoe kijkt hij nou terug op de keuzes die daarin zijn gemaakt?

Ik wil aandacht vragen voor de mensen van wie de gegevens op straat terecht zijn gekomen. Is inzichtelijk welke gegevens nou precies zijn gebruikt en hoeveel mensen hierdoor zijn getroffen? Wordt er ook actief gezocht naar aanbod van deze datasets online? En wat gaat het kabinet doen voor deze mensen? Ik noem het moment dat je slachtoffer wordt van identiteitsfraude of het moment dat je het vermoeden hebt dat je wordt belast of dat er misbruik is gemaakt van jouw gegevens. Hoe anticipeert de overheid daarop? Wij krijgen verontrustende berichten van mensen die zeggen: ik zou graag een nieuw bsn-nummer willen. Wat is dan de reactie van de overheid?

Als iemand echt slachtoffer wordt van identiteitsfraude en diefstal en kan aantonen dat dat op dit GGD-datalek is terug te brengen, kan die schade allemaal op de GGD worden verhaald. De GGD heeft de wet hiermee overtreden. Ik vraag het kabinet waar het rekening mee houdt en met welke omvang van aansprakelijkheid rekening moet worden gehouden.

Hoe zag de controle op die werkzaamheden er nou eigenlijk uit? We hoorden van een student die daar werkte, die het contrast schetste tussen het moment dat hij een tentamen aflegt waarbij er enorm veel controle is en het werken met GGD-gegevens, waarbij de controle nihil is. Dan heb ik ook de vraag: hebben alle medewerkers nu een vog? Klopt het dat je de eerste zes weken zonder vog kan werken en moeten we daar niet nu verandering in brengen?

Voorzitter. Ik vraag daarnaast naar de Autoriteit Persoonsgegevens. In hoeverre zijn de tekorten bij de Autoriteit Persoonsgegevens direct aanleiding geweest voor het voortsudderen van dit probleem? Hoe wordt er nu voor gezorgd dat het systeem wel veilig is? Zijn de exportfuncties inderdaad allemaal uitgeschakeld? Zou het adviescollege ICT-toetsing naast de AP misschien actief een rol kunnen spelen? Normaal gesproken adviseren zij achteraf, maar zouden we hen niet realtime mee moeten laten kijken om de zaken nu op te lossen? Graag een reactie van de minister.

Voorzitter. Ik vraag de minister of het mogelijk is om het bron- en contactonderzoek veilig te laten plaatsvinden. Hoe kan het kabinet mensen ervan verzekeren dat het veilig is om je te laten testen en je te laten vaccineren?

Dank u wel.