Bijdrage Stieneke van der Graaf aan een algemeen overleg met minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid

Kamerstuknr. 29 754

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie):

Dank u wel, voorzitter. Waar het een week geleden er nog op leek dat deze week gedomineerd zou worden door vakbondsacties, verkiezingsdebatten en verkiezingen, is de wereld er toch heel anders uit komen te zien. Vrijdag werden we opgeschrikt door die afschuwelijke aanslag in Nieuw-Zeeland en afgelopen maandag kwam het kwaad opeens heel dichtbij, in ons eigen Utrecht.

Voorzitter. Als ik daaraan denk, zit ik hier ook wel met een bezwaard gemoed. We zijn opnieuw doordrongen geraakt van de weerzinwekkende impact die terreur heeft op een vrije samenleving. In de eerste plaats gaan onze gedachten dan ook uit naar eenieder die door deze aanvallen is getroffen. Ook namens mijn fractie een woord van dank aan alle mannen en vrouwen die zich elke dag inzetten voor onze veiligheid, die adequaat hebben opgetreden, en die dat soms ook met gevaar voor eigen leven hebben gedaan.

Dinsdag heeft de Minister tijdens het vragenuurtje al aangegeven dat hij namens het kabinet met een brief komt, waarin hij de zaak zal duiden. Ik zou heel graag een paar vragen hier willen neerleggen, met de vraag of de Minister die mee wil nemen in zijn brief. Dat is allereerst de vraag wie in een situatie zoals die zich maandag heeft voorgedaan, het bevoegd gezag is. Was het volgens het protocol om de communicatie uit de gemeente Utrecht leidend te laten zijn? Welke afspraken zijn er over de wijze van publieksuitingen in een dergelijke crisissituatie? Ik vraag dit naar aanleiding van het verschijnen van een twitterbericht waarin mededelingen werden gedaan over bijvoorbeeld het aantal slachtoffers. Kan de Minister ook ingaan op het gebruik en het moment van het inschakelen van NL-Alert? Ik sluit aan bij de vraag van mevrouw Buitenweg hoe we doven en slechthorenden bij de communicatie en de informatie over een dergelijke crisissituatie betrekken. Ik neem aan dat de Minister na afloop van het strafrechtelijk onderzoek ook zal ingaan op de motieven van de dader, en vooral ook op de vraag hoe het komt dat de dader nog vrij rond kon lopen. Ik vraag de Minister ook wanneer hij denkt met een brief naar de Kamer te kunnen komen.

Voorzitter. Dan het dreigingsbeeld terrorisme dat we hebben gekregen. Dat spreekt van niveau 4. Het was afgelopen maandag voor het eerst even in een deel van het land, in de provincie Utrecht, niveau 5. Voor mijn fractie voelen die twee dreigingsniveaus eigenlijk wel als een wereld van verschil. Kan de Minister ingaan op de verschillende bevoegdheden, ook voor de diensten, die deze dreigingsniveaus met zich meebrengen? Ik wil voorts graag de vraag stellen of, wat betreft de Minister, de huidige vijf niveaus voldoen. Of is het denkbaar dat er in niveau 5 een onderscheid gemaakt zal worden tussen een concrete dreiging en een directe nasleep van een dreiging?

Er is nog een andere vraag naar aanleiding van het dreigingsbeeld. Daarin lezen we ook dat een aantal veroordeelde jihadisten op korte termijn vrijkomt, wat kan leiden tot een nieuwe dynamiek in de jihadistenbe-weging. Kan de Minister dit nader toelichten en ook aangeven wat daartegen wordt gedaan? In het dreigingsbeeld wordt ook aangegeven dat mede door de toegenomen polarisatie de terroristische dreiging die uitgaat van een rechts-extreme lone actor, inmiddels belangrijker is dan de dreiging van terroristisch geweld door grotere rechts-extremistische groepsverbanden. Ik vraag me af of we in Nederland hier voldoende op voorbereid zijn. Wat wordt daartegen gedaan?

De voorzitter:

Kunt u langzaam maar zeker gaan afronden?

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie):

Ja, dan heb ik nog twee vragen. In het vorige dreigingsbeeld werd er over windmolenactivisten gesproken. Die worden nu niet in het dreigingsbeeld opgenomen. Ik vraag me af of hierover afstemming met betrokken overheden heeft plaatsgevonden.

De laatste vraag gaat over de uitreizigers naar IS-gebied en de berechting. Daar hechten wij zeer aan. Welke ruimte ziet het kabinet nu om binnen de VN te zoeken naar steun en draagvlak voor het oprichten van een VN-tribunaal? Ik sluit me aan bij de vragen over de kinderen en de vrouwen die in Syrië zitten, die de heer Sjoerdsma heeft gesteld.

De voorzitter:

Dank u wel. Dan is er nog een interruptie van mevrouw Buitenweg.

Mevrouw Buitenweg (GroenLinks):

Dat is eigenlijk, omdat ik geen spreektijd meer had. Daarom ga ik het op deze manier proberen.

De voorzitter:

Het moet wel een vraag worden, en een beetje snel.

Mevrouw Buitenweg (GroenLinks):

Ja, het is een vraag. Die gaat namelijk over de mensen die vrijkomen, waarvan mevrouw Van der Graaf heeft gezegd dat dat kan bijdragen tot een verhoogd dreigingsniveau. De vraag is: meent zij dat er voldoende capaciteit bij de AIVD is om dat allemaal in de gaten te houden? Of zal dat toch moeten leiden tot een toename van de capaciteit bij de AIVD?

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie):

Laat ik die vraag doorgeleiden naar de Minister. Misschien is dat...

De voorzitter: Een uitgestoken hand!

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie):

... de indirecte suggestie. Het gaat over de eventuele nieuwe dynamiek die naar aanleiding van die vrijgekomen jihadisten kan ontstaan en om de vraag of er voldoende capaciteit is, of we daar voldoende op voorbereid zijn.

Mevrouw Buitenweg (GroenLinks):

Dank u wel.

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie):

Graag gedaan.

Meer informatie