Nationaal Isolatieprogramma

Het is kortom de hoogste tijd voor een Nationaal Isolatieprogramma. De Tweede Kamer heeft het afgelopen jaar meermaals opgeroepen om tot zo’n programma te komen, maar het demissionaire kabinet zag dit tot voor kort als een taak voor het volgende kabinet.[iii] Wij, ChristenUnie, GroenLinks en CDA, ondersteund door NVDE, Natuur & Milieu, Consumentenbond, Energie-Nederland, Koninklijke Bouwend Nederland, Techniek Nederland en VENIN slaan de handen ineen, pakken de isolatiehandschoen op, en komen met concrete voorstellen met breed draagvlak. Samen willen we gas geven op isolatie op een manier die bewoners en eigenaren helpt, voor hen betaalbaar is en bewoners een comfortabeler huis oplevert. Dat doen we met de volgende twaalf bouwstenen om sneller, slimmer en socialer te gaan isoleren.

1. Sneller: verdrievoudig het isolatietempo
2. Slimmer: bundelen van vraag en aanbod
3. Socialer: extra ondersteuning voor lage inkomens
4. Benut de kracht van de lokale gemeenschap en werk zo aan enthousiasme en draagvlak
5. Lokale isolatieteams bieden maatwerk
6. Voor vakkundige isolatie zijn vakmensen nodig
7. Pak isolatie niet geïsoleerd aan
8. Gezond en milieuvriendelijk isoleren
9. Haal welstand uit de nee-stand
10. Maak subsidies en financiering eenvoudiger en aantrekkelijker
11. Boter bij de vis
12. Volhouden!

De coalitie van politieke en maatschappelijke partijen die deze voorstellen doet is breed, maar kan vanzelfsprekend nog breder. Daarom nodigen we collega-partijen - politiek en maatschappelijk - van harte uit om zich aan te sluiten bij dit manifest Nationaal Isolatieprogramma.

Er is op korte termijn veel winst te behalen wanneer we de slechtst geïsoleerde woningen eerst aanpakken. Een woning met energielabel G naar C brengen kost vrijwel evenveel moeite als het verbeteren van een woning van label C naar A, maar levert veel meer CO2-reductie op. En voor de bewoner van een voormalige label G-woning is de comfortwinst groter. Het isolatiebeleid maakt daar nu geen onderscheid in, en daar willen we verandering in brengen. Door met voorrang de slechtst geïsoleerde woningen aan te pakken, maken we slim gebruik van de beschikbare uitvoeringscapaciteit en voorkomen we dat versnelling leidt tot een opstopping. Dit vergt regie, en daarvoor is het hoog tijd dat de Rijksoverheid een forse stap naar voren zet met het instellen van een stabiel en stevig Nationaal Isolatieprogramma.

Klimaat- en isolatiebeleid mag mensen met een laag inkomen niet nog verder op achterstand zetten. Energiearmoede en gezondheidsschade door slecht geïsoleerde woningen zijn immers nu al een groot probleem. Het isoleren van de woning lukt vaak niet, omdat er bijvoorbeeld geen spaargeld is, geen of moeilijk toegang tot financiering, de risico’s van een lening te groot worden geacht, het te veel bureaucratisch gedoe is of omdat verhuurders niet mee willen werken. Het Nationaal Isolatieprogramma moet sociaal zijn, daarom willen we laagdrempelige financiële regelingen en praktische ondersteuning. Om de drempel te verlagen introduceren we een vouchersysteem met een isolatietegoedbon. In samenwerking met gemeenten wordt bekeken of de hoogte van de voucher voldoende aansluit op de financiële situatie van de bewoners in de buurt. We geven gemeenten mogelijkheden om met maatwerk extra ondersteuning te bieden. Zo krijgen mensen met een kleine portemonnee ook de mogelijkheid hun woning te isoleren.

Vouchers: hoe werkt deze isolatietegoedbon?

• Eigenaren van koopwoningen en particuliere verhuurders krijgen bericht van de overheid dat zij recht hebben op een voucher en hoe ze deze kunnen besteden;
• Met een vouchersysteem is het mogelijk om heel gericht bepaalde doelgroepen/woningen te bereiken die (extra) verleid worden om te gaan isoleren;
• De vouchers worden gefaseerd ter beschikking gesteld om grote pieken te voorkomen;
• De voucher is beperkt geldig en heeft een einddatum, waardoor uitstel van de maatregelen wordt voorkomen;
• Tegelijkertijd biedt de voucher ook zekerheid - aan de voorkant - over de subsidiebijdrage (bij de huidige ISDE weet je pas na het uitvoeren van de maatregelen zeker of je subsidie ontvangt);
• Doordat bekend is wie een voucher ontvangt kan ontzorging via uitvoerende partijen effectief georganiseerd worden;
• Vouchers kunnen alleen worden ingewisseld bij uitvoerende partijen die voldoen aan kwaliteitseisen. Hierbij is belangrijk dat zowel grote bouwers als kleine mkb’ers de mogelijkheid krijgen om mee te doen;
• Voor verhuurders moet het aantrekkelijker worden om te investeren in isolatie door de verhuurderheffing te verminderen bij de isolatie van woningen. Kleine verhuurders die geen verhuurderheffing betalen moeten in aanmerking komen voor de isolatievouchers. Hierdoor zullen ook veel mensen met lage inkomens profiteren van het isolatiebeleid;
• Met de introductie van een vouchersysteem wordt uitvoering gegeven aan de motie Beckerman/Grinwis (32 813, nr. 713).

Als we snelheid en massa willen creëren bij het isoleren, moeten we bewoners praktisch advies op maat bieden en hen ontzorgen. Een isolatieoffensief kan dan ook niet slagen zonder isolatieteams, bestaande uit lokale vakmensen, energie- en budgetadviseurs, die erop uittrekken. Vanuit hun expertise ondersteunen de teams de lokale initiatieven, ambassadeurs en coaches. Ze hebben technische expertise, kennis van de regelingen en subsidies en gaan van huis tot huis om daar een aanbod op maat te doen. Ook (kleine) VvE’s en verhuurders worden actief door hen benaderd. Met alleen subsidieregelingen en passief informatie aanbieden komen we er immers niet. Het Nationaal Isolatieprogramma werkt met isolatieteams aan draagvlak en ontzorgt bewoners met een aanbod op maat. 

In Nederland werken we toe naar een verwarming van huizen met duurzame warmtebronnen. Een aardgasloze oplossing ligt echter (nog) voor lang niet iedereen in het verschiet. Tot die tijd is een hybride warmtepomp, vooral op plekken waar geen warmtenetten komen, een uitstekende tussenoplossing. We willen daarom investeren in het gebruik van hybride warmtepompen en elektrische doorstroomapparaten. Dat doen we door geleidelijke aanscherping van installatienormen voor warmte-installaties[i] en stimulering van de aankoop van de efficiëntste modellen door tijdelijke subsidiëring. Daarmee wordt de hybride warmtepomp op den duur vanzelf de norm en verbruiken we snel fors minder aardgas. Ook sluiten we bij het nemen van energiebesparende maatregelen en het aanbrengen van duurzame warmteoplossingen zoveel mogelijk aan op natuurlijke momenten, zoals een verhuizing, verbouwing, renovatie of een andere vorm van onderhoud. 

Vele oudere prachtige woningen in Nederland zijn een monument of onderdeel van een beschermd stadsgezicht. Terecht dat we de schoonheid van onze oude steden en dorpen bewaken, maar het mag geen blokkade voor slimme ingrepen betekenen. Vaak is er technisch ook meer mogelijk dan bekend bij gemeenten en welstandscommissies, bijvoorbeeld bij het plaatsen van HR++-glas. In het kader van het Nationaal Isolatieprogramma worden welstandscommissies uitgedaagd om slimme oplossingen te bedenken en te realiseren die de historische schoonheid bewaren én energie besparen.

Wil het Nationale Isolatieprogramma succesvol zijn, dan zal er jaarlijks minstens 300 miljoen euro bovenop de bestaande ISDE-middelen moeten worden geïnvesteerd om sneller, slimmer en socialer te gaan isoleren. Dat kan deels uit de reguliere Rijksbegroting komen, maar deels ook uit Europees geld, bijvoorbeeld door de voor duurzame investeringen geoormerkte 2 miljard van de 5,6 miljard euro uit het Nederlandse deel van het Europese herstelfonds daarvoor te gebruiken.[i] Woningcorporaties hebben een grote taak bij (de financiering van) het grootschalig isoleren van woningen. Hun opgaven zijn echter groot, omdat we ook van hen vragen dat ze de komende jaren betaalbare woningen bijbouwen en renoveren. Bestaande kaders schieten daarbij tekort, blijkt onder andere uit het rapport over de cumulatieve opgave van woningcorporaties, dat is opgesteld naar aanleiding van de motie Ronnes.[i] Het is onder andere voor een succesvol Nationaal Isolatieprogramma dan ook onontkoombaar dat de verhuurderheffing wordt geschrapt of verminderd. Verder is het van belang dat de afspraken uit het klimaatakkoord over de energiebelasting doorgang vinden én dat het verlaagde btw-tarief op isolatiewerkzaamheden blijft gehandhaafd.