Het slot van de regeringsverklaring trof mij. De minister-president sprak de hoop uit dat in de regeringsverklaring iets had doorgeklonken van wat de Spreukendichter in het Oude Testament bedoelde met de woorden: waar visie, waar uitzicht ontbreekt, komt het volk om. Ik heb het nu over de regeringsverklaring uit 1973. Uitgesproken door één van de voorgangers van onze huidige minister-president, te weten minister-president J. den Uijl. 

Dat was een wat vrije vertaling van een tekst uit het Bijbelboek Spreuken. Een tekst die niet zou misstaan in de regeringsverklaring van vandaag. En mocht de verwijzing naar de Bijbel of iemand als Den Uijl voor een deel van het kabinet te beladen zijn, dan kan ik melden dat  de Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt in zijn inaugurale rede ook naar dit Bijbelgedeelte verwees. Dat deed hij in maart 1933 toen zijn land midden in een grote financiële en economische crisis zat.

Letterlijk staat er in Spreuken 11:14: ‘Door gebrek aan visie gaat het volk ten onder, een keur van raadgevers brengt het tot bloei’.

“Burgers verwachten van ons dat wij de grote problemen daadkrachtig aanpakken”

 
Ik kijk naar de MP. Sinds vorige week kent ons land na meer dan zes maanden demissionair geregeerd te zijn, weer een kabinet dat kan steunen op een meerderheid in de Tweede Kamer. Vanmorgen heeft u als leider van dit kabinet en van dit land een regeringsverklaring uitgesproken. Ik overdrijf niet als ik zeg dat dit kabinet door het gedoe over de nivellerende zorgpremieplannen aangeschoten uit de startblokken is gekomen. De eerste de beste horde bleek al te hoog.

We dachten na 12 september het gedoe van de afgelopen jaren achter ons gelaten te hebben. We kregen er helaas nieuw gedoe voor terug. Dit is slecht voor het kabinet en de partijen die dit kabinet dragen, maar ook slecht voor ons land.

Ons land heeft een stabiel kabinet nodig, die de grote problemen van deze tijd daadkrachtig aanpakt. Burgers verwachten dat ook van ons. Burgers, waaronder miljoenen gezinnen met opgroeiende kinderen, die te maken hebben met werkloosheid of de dreiging ervan. Burgers die zich zorgen maken over de steeds hoger oplopende zorgkosten, maar ook hun huis verkocht kan worden en of ze een baan zullen vinden. Over de vraag welke toekomst er nog voor hun kinderen is.

Dit is een tijd waarin de hand aan de ploeg geslagen moet worden. Weg met het gedoe van de afgelopen jaren, de onnodige polarisatie. Dat zijn we meer dan zat. Er moet gewerkt worden aan herstel van vertrouwen. In een tijd dat er miljarden moet worden bezuinigd vraagt dat wat van de leiders van het land. Burgers moeten door hen meegenomen worden in de keuzes die gemaakt moeten worden. Keuzes die nodig zijn om tegemoetkomen aan de zorgen die gezinnen nu ervaren. Maar ook om naar de toekomst toe voor onze kinderen en kleinkinderen voorzieningen overeind te houden. Daar hoort wel een overtuigende visie bij.

 “Voor de ChristenUnie staat gerechtigheid centraal bij de visie voor ons land”

Het kabinet dat nu in vak K zitting heeft genomen, heeft een regeerakkoord meegekregen dat vooral via een uitruil op grote onderwerpen tot stand is gekomen. Dat is iets anders dan dat er gezocht is naar een gemeenschappelijke visie. Het uitruilen van onderwerpen klinkt in de gegeven situatie mooi, maar heeft ook iets kwetsbaars. We hebben het namelijk niet over een uitruilbeurs voor wintersportartikelen zoals die op verschillende plekken in ons land nu plaatsvindt, maar over het bestuur van ons land.  En een land ruil je niet uit, maar bouw je op. Bij opbouwen hoort een duidelijke visie. Geen uitruilvisie, maar een gemeenschappelijke visie op de toekomst van dit land dat verder gaat dan het huishoudboekje op orde brengen.

Wat de ChristenUnie betreft staat bij zo’n visie het woord ‘gerechtigheid’ centraal. Je inzetten voor wat kwetsbaar is en vaak geen stem heeft. Onrecht bestrijden. Niet alleen in eigen land, maar ook daarbuiten. Recht doen aan mensen, aan volken, aan Gods mooie schepping.

Ik beloof de MP en zijn kabinet dat we als ChristenUnie dit kabinet met een open houding tegemoet zullen treden. Ook wij voelen een grote urgentie om de problemen van deze tijd aan te pakken. Zullen waar dat maar kan daaraan een bijdrage leveren. Als ChristenUnie zullen we  ‘goed’ noemen wat in onze ogen van uw beleidsvoorstellen goed is. Wij voeren geen oppositie om het oppositie voeren. Maar. U zult ons ook op uw weg vinden als in uw voorstellen mensen geen recht gedaan wordt.

 “Heeft het gezin, een pijler van onze samenleving, nog wel de aandacht van dit kabinet?”

Ik kom tot een aantal concrete onderwerpen uit het regeerakkoord.

Als ChristenUnie erkennen we de grote waarde van gezinnen voor onze maatschappij. Het gezin is een belangrijke pijler waarop onze samenleving rust. Dit is de plek waar jonge mensen zich kunnen ontwikkelen, waarden en normen overgedragen krijgen, voorbereid worden op een zelfstandige plek in de maatschappij. Mijn fractie vreest de stapeling van maatregelen waar gezinnen nu mee geconfronteerd zullen worden: een forse verlaging van de kinderbijslag, oplopende zorgkosten, verminderde hypotheekrenteaftrek, schoolboeken die zelf betaald moeten worden, hogere kosten voor de studerende kinderen en oplopende energiekosten. Hoe gaat u voorkomen dat er een onevenredige belasting van gezinnen gaat ontstaan, zo vraag ik de MP. Wij missen gerichte aandacht voor het gezin in het kabinetsbeleid. Wel een nieuw ministerie voor ‘rijksdiensten’ maar geen ministerie met expliciete aandacht voor het gezin. Dat betreuren wij.

Ik vraag de MP met klem de positie van gezinnen voortdurend in het oog te houden. Kan hij dat toezeggen.

Ik denk dan ook aan gezinnen met een kind met een beperking. Als ChristenUnie vinden we dat we voor hen een speciale verantwoordelijkheid dragen. Ons streven moet erop gericht zijn dat deze kinderen zo lang als mogelijk en wenselijk thuis verzorgd kunnen worden. Als dat niet meer kan, moet er passende opvang zijn. Bij het vorige kabinetsbeleid hadden deze gezinnen het al zwaar te verduren hadden, maar ook bij het nieuwe kabinet vreest men de gevolgen van een aantal voornemens. Denk aan de ingrijpende plannen voor de AWBZ, maar ook voor de thuiszorg. Het recht op zorg verdwijnt, maar kunnen we ervan op aan dat mensen het recht blijven houden te kiezen voor een persoonsgebondenbudget (pgb)? We zijn blij met het voornemen van het nieuwe kabinet om eindelijk het VN Verdrag voor mensen met een handicapt te ratificeren. Daar was al een Kamermeerderheid voor. Kunnen we afspreken dat u dit voornemen in 2013 gaat uitvoeren?

"Staat het kabinet ook pal voor de vrijheden van minderheden in dit land?”

Als ChristenUnie staan we voor de grondwettelijk verankerde vrijheden in ons land. Grondrechten die universeel zijn.

Ik ben fractievoorzitter van de ChristenUnie. Van de bijna 300.000 mensen die op ons gestemd hebben, is het overgrote deel gelovige mensen die hun levensovertuiging als basis hebben voor de opbouw van ons land. Er is enige zorg over de toekomst van vrijheden die we anderen, maar ook onszelf gunnen. Ik denk onder andere aan grondwettelijke geborgen vrijheden als godsdienstvrijheid en onderwijsvrijheid, maar ook de vrijheid van vereniging en organisatie. Kan de MP garanderen dat er aan deze vrijheden niet gemorreld zal worden? Staat de MP pal voor de vrijheden van minderheden in dit land?

“De bezuiniging op ontwikkelingssamenwerking is het meest onrechtvaardig”

Als ChristenUnie houdt onze verantwoordelijkheid voor mensen niet op bij onze eigen mensen en grenzen. Ik teken bij dezen namens de ChristenUnie krachtig protest aan tegen

één van de meest onrechtvaardige maatregelen van het nieuwe kabinet, de nieuwe forse bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking. Een bezuiniging op de allerarmsten van de wereld. Gezinnen, mannen – vrouwen – kinderen – die dagelijks strijden voor hun leven. Omdat ze geen water, brood of een dak boven hun hoofd hebben en/of omdat er oorlog in hun land is. We verminderen rigoureus onze aandacht voor en steun aan hen omdat wij het zelf nu wat moeilijker hebben. Hoe rechtvaardig is dit? Hoe begrijpelijk de ophef over de zorgpremie in de afgelopen twee weken ook was, het gaf me een dubbel gevoel dat het juist als het om dit onderwerp ging het zo oorverdovend stil bleef. Ik ben daar oprecht boos over. Denkend aan uitspraken van de PvdA in de afgelopen kabinetsperiode, geeft het ook een zeer dubbel gevoel dat zij nu zelf onder deze afspraak hun handtekening hebben gezet.

Als ChristenUnie vinden we dat mensen zo kort mogelijk in een uitkeringssituatie moeten zitten en geholpen moeten worden aan het werk te komen. Dat is iets anders dan in een tijd van oplopende werkloosheid fors de ww-duur te verminderen zonder dat er maatregelen worden genomen die de werkloosheid verminderen. Dit gaat keihard aankomen bij mensen die hun baan kwijtraken. Wat zullen deze mensen klappen te verwerken krijgen. De eerste klap komt als je je werk kwijt bent. Bam! De 2^e klap als je inkomen loopt terug naar 70 procent van het laatstverdiende loon. Bam! Dan wanhopig zoekend naar werk. Dat lukt niet. Zeker niet met de plannen van dit kabinet waarbij de werkloosheid verder oploopt. Weer een klap te verwerken. Bam! Na 1 jaar komt dan de grootste klap. Bam! Bijstandsniveau.

Daar zit je dan als werkloze vader of moeder met opgroeiende kinderen, veel vaste lasten, zoals een koophuis dat je aan de straatstenen niet kwijt kunt. Hoe rechtvaardig is dit? Wat voor perspectief heeft u, zo vraag ik de MP, deze mensen te bieden?

Als ChristenUnie vinden we dat we een speciale verantwoordelijkheid dragen voor mannen en vrouwen die hun partner verliezen. Daar hoort een rechtvaardige regeling bij om hen in die moeilijke fase in hun leven te helpen. We kennen daarvoor de ANW, die enkele jaren geleden al versoberd is. Waarom kiest het kabinet ervoor om deze regeling aan een maximale duur van 1 jaar te verbinden en zo dus te versoberen tot een niveau die straks voor hele schrijnende situaties kan zorgen. Voelen we nog een verantwoordelijkheid voor de weduwnaars en weduwen in ons land, zo vraag ik de MP.

Als ChristenUnie maken we ons ernstig zorgen over de oplopende werkloosheid in ons land. Juist nu is het stimuleren van de economie belangrijk. Bijvoorbeeld door het nemen van gerichte maatregelen voor de bouwsector. Nog nooit was het zo slecht in deze sector als nu. Per dag, schrik niet, gaan er gemiddeld 5 bouwbedrijven failliet. En raken er dagelijks 50 mensen hun baan kwijt. Waarom, zo vraag ik de MP, is er in het regeerakkoord niets en dan ook helemaal niets terug te vinden over de bouwsector in Nederland? Realiseert u zich dat hier gezinnen achter zitten en dat hier een groot probleem ontstaat? Er liggen kansen om dit probleem nu al te lijf te gaan door  Bijvoorbeeld door te kiezen voor laag BTW-tarief voor de bouw, maar ook door het stimuleren van duurzaamheidsinvesteringen voor energiebesparingsmaatregelen en lokale energieopwekking. Daarom is het treurig dat investeringen op dat vlak (fondsen energiebesparing en duurzame energie) vanuit het lenteakkoord nu geschrapt worden. Ik roep u op terug te komen van deze dwaalweg.

Als ChristenUnie voelen we om meerdere redenen een grote verbondenheid met het volk Israël. Een volk dat in deze dagen letterlijk weer onder vuur wordt genomen. Het regeerakkoord lijkt een wijziging te impliceren ten opzichte van het Midden-Oosten beleid van de vorige twee kabinetten. Is dat zo, vraag ik de MP. Wat vindt hij van de beschietingen die deze dagen weer plaatsvinden vanuit Gaza op de bevolking van Israël? En hoe taxeert hij de dreiging vanuit Iran voor een land als Israël? Deelt hij de opvatting van de fractie van de ChristenUnie dat Israël recht heeft op veilige en erkende grenzen? Kunnen we ervan op aan dat het kabinet zich daar ook sterk voor zal maken?

Ik kom tot een afsluiting. Ik kijk nog een keer naar de bewindspersonen in het regeringsvak. U bent allen dienaren van de Kroon. U bent geroepen ons land te dienen. Dat is een grote en zware verantwoordelijkheid.

"Laat ook in uw hart kijken"

Ik wil u nog iets meegeven. Laat ook in uw hart kijken. Wordt geen bestuurlijke technocraat die regel voor regel het spoorboekje van het regeerakkoord afwerkt, maar toon compassie/bevlogenheid voor mensen, gezinnen, en de problemen die zij ervaren.

Zie het als uw opdracht om als bewindspersonen van het kabinet Rutte II bekend te staan als dienstbare politici. Politici die niet hun eigen belang of het partijbelang boven alles laten prefereren, maar het landsbelang voorop stellen.

Ik citeerde aan het begin van mijn bijdrage al uit het boek der Spreuken. Het citaat dat zowel voormalig minister-president den Uijl als voormalig president Roosenvelt bij de start van hun werk gebruikt hebben. Het zou geen kwaad kunnen als u iedere kabinetsvergadering begint met het lezen van een aantal van deze spreuken. Voor de terugblik heb ik alvast een tekstvoorstel voor a.s. vrijdag: Spreuken 19:2 'Zonder kennis van zaken helpt ook ijver niet en wie overhaast te werk gaat, maakt fouten. Ik ben bereid op verzoek voor de rest van de kabinetsperiode een Bijbel leesrooster op te stellen.

Ik sluit af met u allen - namens de fractie van de ChristenUnie - bij het uitoefenen van uw hoge ambt Gods onmisbare zegen toe te wensen. Ik geef u daarbij mee wat in de Bijbel in het boek der Psalmen zo mooi staat omschreven, dat ontzag voor God het begin van wijsheid is. En dat wie leeft naar zijn wet, van goed inzicht getuigt. Dat goede inzicht wens ik ons allen toe. We zullen het in de komende tijd hard nodig hebben.